İngilis dili Mündəricat Əlifba | Dil tarixi | Dialektləri | Dünyada yayılması | İstinadlar | Naviqasiya menyusuEthnologueThe Triumph of EnglishEthnologue"20,000 Teaching Jobs""Lecture 7: World-Wide English"U.S. Census Bureau, Statistical Abstract of the United States: 2003, Section 1 PopulationThe Cambridge Encyclopedia of the English LanguageMother Tongue, 2001 Counts for Both Sexes, for Canada, Provinces and Territories - 20% Sample DataCensus in BriefLanguages spokenNative speakers aged 5 or moreredaktəBMT-nin rəsmi saytı
Dil qaralamalarıİngilis diliBöyük Britaniya dilləriHindistan dilləriAvstraliya dilləriKanada dilləriİrlandiya dilləriYeni Zelandiya dilləriLiberiya dilləriMalta dilləriCAR dilləriFilippin dilləriSinqapur dilləriMalayziya dilləri
ing.Hind-Avropa dilləriningerman dillərin2007BMTİngilislİngiltərəninBöyük BritaniyanABŞİrlandiyanKanadanMaltanAvstraliyanYeni ZelandiyanAsiyaHindistanPakistanAfrikanLinqvistikadaаnqlofonqrammatiksözlVII əsrdlatın qrafikasıOrfoqrafiyadafransız dilindlatın dilindelmdpublisistikada4501066106615001500dialektl
(function()var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node)node.outerHTML="u003Cdiv class="mw-dismissable-notice"u003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-close"u003E[u003Ca tabindex="0" role="button"u003Egizləu003C/au003E]u003C/divu003Eu003Cdiv class="mw-dismissable-notice-body"u003Eu003Cdiv id="localNotice" lang="az" dir="ltr"u003Eu003Ccenteru003Enu003Ctableu003Enu003Ctbodyu003Eu003Ctru003Enu003Ctd align="center"u003Eu003Cdiv style="padding:1em 1em 1em 1em; font-size:90%; border:1px solid #BFB6A3; background-color:White"u003Enu003Cdiv class="floatleft"u003Eu003Ca href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay/VikiBahar_2019" title="VikiBahar 2019"u003Eu003Cimg alt="VikiBahar 2019" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/CEE_Spring_Logo_vertical.jpg/40px-CEE_Spring_Logo_vertical.jpg" decoding="async" width="40" height="70" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/CEE_Spring_Logo_vertical.jpg/60px-CEE_Spring_Logo_vertical.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/CEE_Spring_Logo_vertical.jpg/80px-CEE_Spring_Logo_vertical.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="1400" /u003Eu003C/au003Eu003C/divu003Eu003Cdiv class="floatright"u003Eu003Ca href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay/Formula-1_ay%C4%B1" title="Formula-1 ayı"u003Eu003Cimg alt="Formula-1 ayı" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/az/thumb/1/1c/Formula-1-loqo.png/70px-Formula-1-loqo.png" decoding="async" width="70" height="70" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/az/thumb/1/1c/Formula-1-loqo.png/105px-Formula-1-loqo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/az/thumb/1/1c/Formula-1-loqo.png/140px-Formula-1-loqo.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="200" /u003Eu003C/au003Eu003C/divu003Enu003Ca href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Azerbaijani_Wikimedians_User_Group/az" class="extiw" title="meta:Azerbaijani Wikimedians User Group/az"u003E"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupuu003C/au003E istifadəçiləri 21 mart – 31 may 2019-cu il tarixlərində Mərkəzi və Şərqi Avropa dillərindəki Vikipediyalarda təşkil edilən u003Ca href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay/VikiBahar_2019" title="Vikipediya:Mövzulu ay/VikiBahar 2019"u003Eu003Cbu003EVikiBahar 2019u003C/bu003Eu003C/au003E məqalə müsabiqəsində iştiraka dəvət edir.u003Cbr /u003EParalel olaraq 1-30 aprel 2019-cu il tarixlərində davam edən u003Ca href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay/Formula-1_ay%C4%B1" title="Vikipediya:Mövzulu ay/Formula-1 ayı"u003Eu003Cbu003EFormula-1u003C/bu003Eu003C/au003E məqalə müsabiqəsində də iştirak edə bilərsiniz. Siz də qoşulun və töhfənizi verin!u003Cbr /u003Eu003Cbu003EƏtraflı:u003C/bu003E u003Ca href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay/VikiBahar_2019" title="Vikipediya:Mövzulu ay/VikiBahar 2019"u003EVikiBahar 2019u003C/au003E / u003Ca href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay/Formula-1_ay%C4%B1" title="Vikipediya:Mövzulu ay/Formula-1 ayı"u003EFormula-1 ayıu003C/au003E və u003Ca href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay/Formula-1_ay%C4%B1/Plan" title="Vikipediya:Mövzulu ay/Formula-1 ayı/Plan"u003EPlanu003C/au003E u003C/divu003Enu003C/tdu003Eu003C/tru003Eu003C/tbodyu003Eu003C/tableu003Enu003C/centeru003Eu003C/divu003Eu003C/divu003Eu003C/divu003E";());
İngilis dili
Jump to navigation
Jump to search
İngilis dili | |
Orijinal adı: | English, the English language |
---|---|
Ölkələr: | Böyük Britaniya, ABŞ, Hindistan, Avstraliya, Kanada, İrlandiya, Yeni Zelandiya, Liberiya, Malta, CAR, Filippin |
Rəsmi status: | De jure: Avstraliya, Kanada, ABŞ, Yeni Zelandiya, Liberiya, Beliz, Britaniya Birliyi ölkələrinin əksəriyyəti, BMT De facto: Böyük Britaniya De jure, digərləri ilə yanaşı: İrlandiya, CAR, Hindistan; Aİ, |
Danışanların ümumi sayı: | Ana dili: 309-400 milyon İkinci dil: 199-1400 milyon[1][2] |
Reytinq: | Ana dili kimi 3-4-cü (ispan dili ilə yanaşı), 2-ci ümumi danışanların sayına görə |
Təsnifatı | |
Kateqoriya: | Avrasiya dilləri |
Hind-Avropa dilləri
| |
Yazı: | latın əlifbası (ingilis əlifbası) |
Dil kodları | |
ISO 639-1: | en |
ISO 639-2: | eng |
ISO 639-3: | eng |
Bax: Layihə:Dilçilik |
İngilis dili (ing. English, English language) — Hind-Avropa dillərinin german dillərinə aiddir. Doğma dil kimi 410 milyon insan daşıyıcısıdır. İkinci dil kimi 1 milyard insan danışır (2007).
BMT-nin altı rəsmi və işçi dilindən biridir. İngilislərin təbii dili, İngiltərənin, faktiki Böyük Britaniyanın, ABŞ (31 ştatının rəsmi dili), İrlandiyanın, Kanadanın və Maltanın iki rəsmi dilindən biri, Avstraliyanın, Yeni Zelandiyanın rəsmi dili. O, Asiya (məsələn Hindistan, Pakistan və s.) və Afrikanın bəzi dövrlərində rəsmi dil kimi istifadə edilib. Linqvistikada ingilis dilində danışanları аnqlofon adlanırlar, Kanadada bu termin siyasi mənada işlədilir.
Dildə qrammatik mənanı analitik formada ifadə etmək üstünlük təşkil edir. Dillərin analitik tipinə aiddir. Leksikanın 70% götürülmə sözlərdir. Əlifbası VII əsrdən latın qrafikası əsasındadır. Orta əsrlərin əvvələrində əlavə hərflər də istifadə edilirdi. Sonradan onlar sıradan çıxdılar. Orfoqrafiyada ənənəvi yazılış formasıdır.
Hazırda ingilis dili dünyada ən geniş yayılmış dillərdən biridir. İngilis dili dünyada diplomatiya, kommersiya, dənizçilik, elmi-texniki və kütləvi informasiya dili kimi məşhurdur. Zəmanəmizdə nəşr olunan ədəbiyyatın və kütləvi mətbuatın əksəriyyəti ingilis dilində dərc olunur. Bütün bu deyilənlərə görə ingilis dilinin öyrənilməsi hər kəs üçün həyati zərurət kimi qarşıda durur. İngilis dilinin fonetik quruluşu bir sıra inkişaf mərhələlərindən keçməklə özünəməxsus orijinal səs strukturu yarada bilmişdir.
Mündəricat
1 Əlifba
1.1 Sözlərin uzunluğu
2 Dil tarixi
3 Dialektləri
4 Dünyada yayılması
5 İstinadlar
Əlifba |
İngilis əlifbasında 26 hərf var.
Hərf | Hərfin adının tələffüzü (IPA) | Hərfin adının tələffüzü (azərbaycanca) |
---|---|---|
Aa | [eɪ] | ey |
Bb | [biː] | bi |
Cc | [siː] | si |
Dd | [diː] | di |
Ee | [iː] | i |
Ff | [ɛf] | ef |
Gg | [dʒiː] | ci |
Hh | [eɪtʃ] | eyç |
Ii | [aɪ] | ay |
Jj | [dʒeɪ] | cey |
Kk | [keɪ] | key |
Ll | [ɛl] | el |
Mm | [ɛm] | em |
Nn | [ɛn] | en |
Oo | [əʊ] | ou |
Pp | [piː] | pi |
[kjuː] | kyu | |
Rr | [ɑː] və ya [ɑɹ] | ar |
Ss | [ɛs] | es |
Tt | [tiː] | ti |
Uu | [juː] | yu |
Vv | [viː] | vi |
Ww | [ˈdʌb(ə)l juː] | dabl-yu |
Xx | [ɛks] | eks |
Yy | [waɪ] | uay (təxminən) |
Zz | [zɛd] və ya [ziː] | zed (zee) |
Sözlərin uzunluğu |
İngilis dilinin xarakterik cəhətlərindən biri onun qısa sözlərdən ibarət olmasıdır. Uzun sözlər dildə olsa da, onlara az rast gəlinir. Qısa sözlər ingilis dilinə alman tayfalarının dilindən, uzun sözlər isə fransız dilindən və latın dilindən keçib. Qısa sözlər danışıqda və jarqonda, uzun sözlər isə elmdə və publisistikada işlədilir.
Dil tarixi |
İngilis dili inkişafına görə üç mərhələyə bölünür: qədim ingilis dili (450—1066), orta dövr ingilis dili (1066—1500), yeni dövr ingilis dili (1500-ci ildən indiki dövrə qədər).
Dialektləri |
İngilis dilinin çox sayda dialektləri vardır. Dialektlər İngiltərədə daha çoxdur. ABŞ-da dialektlər olsa da, ədəbi dil kimi orta-atlantik dialekt işlənir.
Dünyada yayılması |
Ölkə | İngilis dili ana dili olanların sayı |
---|---|
ABŞ | 214.809.000[3] |
Böyük Britaniya | 58.200.000[4] |
Kanada | 17.694.830[5] |
Avstraliya | 15.581.334[6] |
İrlandiya | 4.200.000+[4] |
CAR | 3.673.203[7] |
Yeni Zelandiya | 3.500.000+[8] |
Sinqapur | 665.087[9] |
İstinadlar |
↑ see: Ethnologue (1984 estimate); The Triumph of English, The Economist, Dec. 20, 2001; Ethnologue (1999 estimate); "20,000 Teaching Jobs" (English). Oxford Seminars. Arxivləşdirilib: [1] saytından 2011-08-22 tarixində. http://www.webcitation.org/617r0YMzu.;
↑ "Lecture 7: World-Wide English". EHistLing. http://www.ehistling-pub.meotod.de/01_lec06.php.
↑ U.S. Census Bureau, Statistical Abstract of the United States: 2003, Section 1 Population, U.S. Census Bureau, Tablo 47.
↑ 4,04,1 The Cambridge Encyclopedia of the English Language, Second Edition, Crystal, David; Cambridge, UK: Cambridge University Press, 1995.
↑ Mother Tongue, 2001 Counts for Both Sexes, for Canada, Provinces and Territories - 20% Sample Data, 2001 Sayımı, Statistics Canada.
↑ [2] Main Language Spoken at Home.
↑ Census in Brief, 15. sayfa (Tablo 2.5), 2001 Sayımı, Statistics South Africa.
↑ Languages spoken, 2006 Sayımı, Statistics New Zealand.
↑ Native speakers aged 5 or more, 2000 Sayımı
BMT-nin rəsmi dilləri | ||
---|---|---|
İngilis dili · Ərəb dili · İspan dili · Çin dili · Rus dili · Fransız dili | ||
bax: BMT-nin rəsmi saytı |
Avropa İttifaqının rəsmi dilləri | ||
---|---|---|
Alman dili • Bolqar dili • Çex dili • Danimarka dili • Eston dili • Fin dili • Niderland dili • Fransız dili • İngilis dili • İspan dili • İsveç dili • İrland dili • İtalyan dili • Polyak dili • Latış dili • Litva dili • Macar dili • Malta dili • Portuqal dili • Rumın dili • Slovak dili • Sloven dili • Yunan dili |
CAR-ın rəsmi dilləri | ||
---|---|---|
İngilis dili • Afrikaans • Venda dili • Zulu dili • Xosa dili • Ndebele dili • Svati • Sepedi (şimali soto) • Sesoto (cənubi soto) • Tsvana dili • Tsonqa dili Milli dillər xidməti |
Hindistanın rəsmi dilləri | |
---|---|
Federal səviyyədə | İngilis dili • Hind dili |
Ştatlar səviyyəsində | Assam dili • Benqal dili • Bodo dili • Doqri dili • Qucarat dili • Kannada • Kəşmir dili • Konkani dili • Maythili • Malayalam • Manipuri dili • Marathi dili • Nepal dili • Oriya dili • Pəncab dili • Sanskrit • Santali • Sindhi dili • Tamil dili • Teluqu dili • Hind dili • Urdu dili • Racasthani |
Kateqoriyalar:
- Dil qaralamaları
- İngilis dili
- Böyük Britaniya dilləri
- Hindistan dilləri
- Avstraliya dilləri
- Kanada dilləri
- İrlandiya dilləri
- Yeni Zelandiya dilləri
- Liberiya dilləri
- Malta dilləri
- CAR dilləri
- Filippin dilləri
- Sinqapur dilləri
- Malayziya dilləri
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.320","walltime":"0.401","ppvisitednodes":"value":12822,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":46472,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":19920,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":12,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":5649,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 309.719 1 -total"," 30.18% 93.458 9 Şablon:Bayraq"," 29.20% 90.433 9 Şablon:Bayraq1"," 28.93% 89.588 8 Şablon:Nobr"," 22.26% 68.946 1 Şablon:Dil_məlumat_qutusu"," 20.95% 64.889 1 Şablon:Kartoçka"," 16.94% 52.469 4 Şablon:Naviqasiya_cədvəli"," 14.35% 44.445 9 Şablon:Ölkə"," 13.68% 42.379 1 Şablon:USA"," 13.62% 42.197 1 Şablon:İstinad_siyahısı"],"cachereport":"origin":"mw1258","timestamp":"20190418060258","ttl":2592000,"transientcontent":false););"@context":"https://schema.org","@type":"Article","name":"u0130ngilis dili","url":"https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ngilis_dili","sameAs":"http://www.wikidata.org/entity/Q1860","mainEntity":"http://www.wikidata.org/entity/Q1860","author":"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects","publisher":"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":"@type":"ImageObject","url":"https://www.wikimedia.org/static/images/wmf-hor-googpub.png","datePublished":"2005-04-30T11:58:04Z","dateModified":"2019-01-02T19:29:36Z","image":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8f/EN_English_Language_Symbol_ISO_639-1_IETF_Language_Tag_Icon.svg"(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":149,"wgHostname":"mw1247"););