Besjoch de boarne foar Ingelsk

← Ingelsk
Jump to navigation
Jump to search
Jo hawwe gjin rjocht ta dizze side te bewurkjen om de folgjende reden:
Your IP address is in a range which has been blocked on all wikis.
The block was made by -revi (meta.wikimedia.org).
The reason given is Open proxy: Leaky webhost: Contact stewards if you're affected.
Start of block: 20 apr 2018, 16.52
Expiration of block: 20 apr 2020, 16.52
You can contact -revi to discuss the block.
You cannot use the "E-mail dizze meidogger" feature unless a valid email address is specified in your account preferences and you have not been blocked from using it.
Your current IP address is 2a02:4780:bad:11:fced:1ff:fe11:353, and the blocked range is 2A02:4780:BAD:0:0:0:0:0/48.
Please include all above details in any queries you make.
Jo kinne de boarnetekst fan dizze side besjen en kopiearje:
 dialekten = sjoch by '[[#Dialekten<br/>It '''Ingelsk''' (Ingelsk: ''English'') is in [[Westgermaanske talen|Westgermaanske]] [[taal]], dy't him ûntjoech yn it [[Midsiuwen|Midsiuwske]] [[Ingelân]], mar tsjintwurdich ta in wrâldwide [[lingua franca]] wurden is. It Ingelsk ûntstie út 'e [[taal]] fan 'e [[Angelsaksen]], in [[befolking]]sgroep dy't oarspronklik fan 'e [[Noardsee]]kust op it [[Jeropa|Jeropeeske]] [[fêstelân]] ôfkomstich wie. De [[Angelsaksyske talen|Angelsaksyske taalgroep]], dêr't it Ingelsk ta heart, is sadwaande it naust besibbe oan 'e [[Fryske talen]], dy't noch altyd yn dat gebiet sprutsen wurde, mar de [[wurdskat]] fan it Ingelsk is sterk beynfloede troch it [[Aldnoarsk]] en troch [[Romaanske talen]], yn 't bysûnder it [[Frânsk]]. It Ingelsk is no de of in [[offisjele taal]] yn 64 [[list fan lannen en territoaria|ûnôfhinklike lannen]] en 31 [[list fan lannen en territoaria#Ofhinklike territoaria|ôfhinklike territoaria]], mar wurdt it measte sprutsen yn it [[Feriene Keninkryk]], de [[Feriene Steaten]], [[Kanada]], [[Austraalje (lân)|Austraalje]], [[Súd-Afrika]], [[Ierlân]], [[Nij-Seelân]] en it [[Karibysk Gebiet]]. Mei sa'n 400&nbsp;miljoen [[memmetaal]]sprekkers wie it yn [[2006]] de op twa nei grutste taal fan 'e wrâld (nei it [[Mandarynsk]] en it [[Spaansk]]). <br/><br/>==Taalbesibskip==<br/>It Ingelsk heart ta de [[Yndo-Jeropeeske talen|Yndo-Jeropeeske]] [[taalfamylje|supertaalfamylje]] en wurdt dêrbinnen mei û.o. it [[Dútsk]], [[Deensk]] en [[Sweedsk]] ta de [[Germaanske talen|Germaanske talen]] rekkene. Mei û.m. it Dútsk en [[Nederlânsk]] foarmet it de [[Westgermaanske talen]], wêrfan't de [[Noardwestgermaanske talen|Noardwestgermaanske kloft]] wer útinoar falt yn 'e [[Fryske talen]], mei û.o. it [[Westerlauwersk Frysk]], en de [[Angelsaksyske talen]]. Dy lêste groep omfiemet behalven it Ingelsk ek it nau besibbe [[Skotsk]] en de [[útstoarne taal|útstoarne]] talen [[Fingaalsk]] en [[Yola]], dy't foarhinne yn eastlik, resp. súdeastlik [[Ierlân]] sprutsen waarden.<br/><br/>Hoewol't de âldste foarm fan it Ingelsk, it [[Aldingelsk]] (of Angelsaksysk), tige nau besibbe wie oan it [[Aldfrysk]], binne dy talen neitiid alhiel útinoar groeid. Nettsjinsteande it feit dat in diel fan 'e [[wurdskat]] fan beide talen noch in dúdlik mienskiplik komôf sjen lit (''cheese'' - "tsiis"; ''green'' - "grien"; ''little'' - "lyts"; ''rain'' - "rein"; ensfh.), ferskille it moderne Ingelsk en Frysk sterk faninoar. De wichtichste redens dêrfoar binne de relative isolaasje fan it Ingelsk fan 'e oare [[Westgermaanske talen]] troch syn [[geografy]]ske posysje op 'e [[Britske Eilannen]], en de sterke ynfloed dy't it Ingelsk ûndergien hat fan it [[Aldnoarsk]] en it [[Frânsk]] (wylst it Frysk just sterk ûnder ynfloed fan it [[Nederlânsk]] kommen is te stean). <br/><br/>==Skiednis==<br/>It Ingelsk kin opdield wurde yn trije [[histoarysk]]e taalstadia:<br/>* [[550]] – [[1066]]: it [[Aldingelsk]] (of Angelsaksysk)<br/>* [[1066]] – [[1500]]: it [[Midingelsk]]<br/>* [[1500]] – no: it [[Nijingelsk]]<br/>Ta yllústraasje fan 'e ferskillen tusken dizze trije taalstadia it folgjende foarbyld:<br/> Aldingelsk:<br/><br/>[[File:Beowulf_Cotton_MS_Vitellius_A_XV_f._132r.jpg|right|thumb|180px|De iepening fan it [[Aldingelsk]]e [[epos]] ''[[Beowulf]]'': ''Hƿæt ƿē Gārde / na ingēar dagum þēod cyninga / þrym ge frunon...'']]<br/>De Nijingelske perioade kin noch fierder opdield wurde yn:<br/>* [[1500]] – [[1700]]: it [[Ier Modern Ingelsk]]<br/>* [[1700]] – no: it [[Modern Ingelsk]]<br/><br/>===Aldingelsk===<br/>Apart<br/>De âldste foarm fan it Ingelsk wurdt it [[Aldingelsk]] of ek wol it [[Angelsaksysk]] neamd. Dat ûntjoech him út in stikmannich [[Noardwestgermaanske talen|Noardwestgermaanske]] [[dialekt]]en dy't oarspronklik by de [[Noardsee]]kust lâns sprutsen waarden, fan [[Jutlân]] fia wat no [[Sleeswyk-Holstein]] en [[Nedersaksen]] is, oant yn [[Westerlauwersk Fryslân]]. Lju út dy kriten, de [[Saksen (folk)|Saksen]], [[Angelen]] en yn mindere mjitte ek [[Jutten]] en [[Friezen]], ferlieten yn 'e rin fan 'e [[fyfde iuw]], ûnder it [[Grutte Folkeferfarren]], harren wengebieten om har [[Angelsaksyske kolonisaasje fan Grut-Brittanje|op 'e Britske Eilannen te fêstigjen]]. Dy kolonisten kamen mei-inoar de [[Angelsaksen]] te hjitten, in gearlûking fan 'e [[etnonym|etnonimen]] 'Angelen' en 'Saksen'. Omtrint [[550]] wiene der safolle ferskillen ûntstien tusken de dialekten fan 'e Angelsaksen en de taalfarianten fan harren op it [[Jeropa|Jeropeeske]] [[fêstelân]] efterbleaune sibben, dat der foar it earst sprutsen wurde koe fan in Angelsaksyske taal. Tsjin 'e [[sânde iuw]] hie it Angelsaksysk yn [[Ingelân]] en súdlik [[Skotlân]] in dominante posysje oernommen fan it [[Mienbrytoanysk]], in [[Keltyske talen|Keltyske taal]], en it [[Latyn]] (dat ûnder de iuwen fan [[Romeinen|Romeinske]] oerhearsking op 'e Britske Eilannen woartelsketten hie).<br/><br/>It Aldingelsk koe opdield wurde yn fjouwer dialekten: it fan oarsprong Angelske [[Mersiaansk]] en [[Noardumbrysk]] en it fan oarsprong Saksyske [[Kentysk]] en [[Westsaksysk]]. Trochdat it [[Keninkryk Wesseks]] yn 'e [[njoggende iuw]] de oare [[Heptargy|Angelsaksyske keninkriken]] oermânsk waard, wist it Westsaksysk him úteinlik ta de [[skriuwtaal|standertskriuwtaal]] te ûntwikkeljen. Sadwaande is yn dat dialekt bgl. it ferneamde [[epos]] ''[[Beowulf]]'' skreaun. De oare dialekten wiene lykwols gjin dearinnende wegen, want it Westsaksysk strûpte der letter ûnder, en it moderne Ingelsk komt fierhinne fuort út it Mersiaansk, wylst de [[Skotsk]]e taal fuortboude op 'e grûnslach fan it Noardumbryske dialekt. It Aldingelsk waard yn 't earstoan [[skriuwen|skreaun]] yn [[runen]], mar fan 'e [[sechsde iuw]] ôf waard in oanpaste foarm fan it [[Latynske alfabet]] brûkt, dat de op runen basearre [[letter]]s [[wynn]] (ƿ, foar de 'w' fan "skowe") en [[thorn (letter)|thorn]] (þ, foar de [[stimleaze th]] fan ''thin'') omfieme, en teffens de oanpaste Latynske lettertekens [[eth]] (ð, foar de [[stimhawwende th]] fan ''this'') en [[Æ|ash]] (æ, foar in [[fokaal]] dy't liket op 'e e fan "pet", mar fierder tebek yn 'e mûle útsprutsen wurdt).<br/><br/>===Midingelsk===<br/>Apart<br/>De [[Normandyske Ynvaazje]] fan [[1066]] wurdt yn 'e regel oanholden as it begjinpunt fan it [[Midingelsk]], mar de ûntwikkeling fan 'e Ingelske taal fan Aldingelsk nei Midingelsk wie feitliks in iuwenlang proses fan stadige feroarings. Foar in part kamen dy fuort út 'normale' taalûntwikkeling, mei't libbene talen altyd oan it feroarjen binne. Mar dêrnjonken ûndergie it Ingelsk ek in sterke ynfloed fan it [[Aldnoarsk]] nei't it noarden fan Ingelân yn 'e [[8e iuw|achtste]] en de [[njoggende iuw]] fierhinne troch [[Noaren (folk)|Noaren]] [[kolonisearre]] waard. Hoewol't dy kolonisten úteinlik opgiene yn 'e Ingelske befolking, lieten se dúdlike [[taalkunde|linguïstyske]] spoaren nei. Dy waarden allinne mar fuortsterke doe't hiel Ingelân tusken [[1013]] en [[1042]] troch de [[Denemark|Denen]] oerhearske waard. Sa kaam it Ingelsk bygelyks oan [[wurd]]en as ''tree'' ("beam") en ''egg'' ("aai"), en teffens waarden de Angelsaksyske [[foarnamwurd]]en ''hie'', ''him'' en ''hera'' ferfongen troch de op it Aldnoarsk basearre ekwivalinten ''they'' ("sy", [[meartal]]), ''them'' ("harren"), resp. ''their'' ("harren", [[besitlik foarnamwurd|besitlik]]).<br/><br/>Dat de Normandyske Ynvaazje en de ferovering fan it [[Keninkryk Ingelân]] troch [[Willem de Oermasterder]] útkeazen is as it brekpunt tusken de Aldingelske en Midingelske tiidrekken, komt om't dat it begjin wie fan in tige grutte ynfloed dy't op it Ingelsk útoefene waard troch it [[Aldnormandysk]], in [[Romaanske talen|Romaanske taal]] dy't nau besibbe wie oan it [[Frânsk]]. Dat wie trouwens in twasidich proses, en úteinlik soe it Aldnormandysk him yn Ingelân troch de ynfloed fan it Ingelsk ûntjaan ta it [[Anglo-Normandysk]]. Nei de Normandyske Ynvaazje wie it iuwenlang sa dat de Ingelske [[adel]] Anglo-Normandysk spriek, wylst it sljochtwei folk Ingelsktalich wie. Sadwaande bestie de Normandyske ynfloed fierhinne út de ynfier fan in wiid ferskaat oan [[lienwurd]]en dy't benammen te krijen hiene mei dingen dêr't de adel him mei dwaande hold: [[polityk]], it [[rjocht]] en [[oarloch]]fiering, wylst der gjin of amper Normandyske lienwurden oernommen waarden op it mêd fan bgl. de [[lânbou]] of de [[fiskerij]].<br/>[[File:Canterbury Tales.png|thumb|250px|left|In [[houtfyk]] fan [[William Caxton]] syn twadde [[edysje]] fan ''[[The Canterbury Tales]]'', printe yn [[1483]].]] <br/><br/>Behalven troch de oername fan in grut tal útlânske lienwurden ûnderskate it Midingelsk him ek troch in yngeande ferienfâldiging fan it Aldingelske [[namfal]]lesysteem, nei alle gedachten om it Aldingelsk mear mei it Aldnoarsk yn oerienstimming te bringen, dat in oar stelsel fan [[ferbûging (taalkunde)|ferbûgings]] hie, mar dêr't it [[morfology (taalkunde)|morfologysk]] tige op liek. Yn elts gefal gie it ûnderskie tusken de [[nominatyf]] (earste namfal) en de [[akkusatyf]] (fjirde namfal) ferlern, útsein yn [[persoanlike foarnamwurden]], ferdwûn de [[ynstrumintalis]] alhielendal en waard it gebrûk fan 'e [[genityf]] (twadde namfal) beheind ta it omskriuwen fan besit. Fierders waard in grut tal ûngeregelde ferbûgingsfoarmen ta geregelde foarmen makke, wylst stadichoan ek de [[sinsbou]] folle minder fleksibel waard.<br/><br/>Tsjin 'e ein fan 'e [[tolfde iuw]] wie it Midingelsk alhiel ûntjûn, en hie it him sawol de Aldnoarske as de Normandyske ynfloeden folslein eigen makke. Fanwegen dy grutte útlânske ynfloeden hawwe guon [[taalkundige]]n de stelling ferdigene dat it Ingelsk eins beskôge wurde kin as in [[mingtaal]] of in [[kreoalske taal]]. Hoewol't rûnom tajûn wurdt dat it Aldnoarsk en it Normandysk-Frânsk in yngeande ynfloed op it Ingelsk útoefene hawwe, wurdt dy [[teory]], dy't de [[Midingelske kreoalske taalhypoteze]] neamd wurdt, ornaris ôfwiisd troch saakkundigen op it mêd fan 'e Ingelske taal.<br/><br/>It Midingelsk waard sprutsen oant it om [[1500]] hinne stadichoan oergie yn it [[Nijingelsk]]. Yn 'e Midingelske perioade krige it Ingelsk stadichoan mear [[prestiizje]], benammen nei't der ûnder de [[Hûndertjierrige Oarloch]] ([[1337]]-[[1453]]) tsjin [[Frankryk]] in nasjonale [[Ingelsen|Ingelske identiteit]] ûntstie dy't sawol de adel as it sljochtwei folk omfieme. Fanôf it [[regear]] fan [[Hindrik&nbsp;V fan Ingelân]] ([[1413]]-[[1422]]) naam it gebrûk fan it Anglo-Normandysk ôf, en yn [[1430]], ûnder it bewâld fan [[Hindrik VI fan Ingelân|Hindrik&nbsp;VI]], begûn it [[Keninklik Hof]] yn [[Westminster]] syn offisjele [[dokumint]]en yn it Ingelsk op te stellen. Nei't [[William Caxton]] yn [[1476]] de earste [[boekdrukparse]] yn Ingelân yntrodusearre hie, naam de ynfloed fan it Ingelsk noch fierder ta. Foarbylden fan [[literatuer]] yn it [[Midingelsk]] binne ''[[The Canterbury Tales]]'', fan [[Geoffrey Chaucer]], en de [[ridderroman]] ''[[Sir Gawayne and the Grene Knyght]]''.<br/><br/>===Nijingelsk===<br/>====Ier Modern Ingelsk====<br/>It [[Nijingelsk]]e tiidrek, dat omtrint [[1500]] úteinsette, wurdt faak noch fierder ûnderferdield, wêrby't it âldste stadium bekend stiet as [[Ier Modern Ingelsk]] ([[1500]]-[[1700]]). Yn dy perioade fûn der fierdere ferienfâldiging en teffens [[standerttaal|standerdisaasje]] plak, mar it Ier Modern Ingelsk waard fral karakterisearre troch de [[Grutte Ingelske Klankferskowing]]. Dat wie in taalkundich proses dêr't de klank fan [[fokaal|fokalen]] troch feroare: [[healiepen fokaal|healiepen]] en [[iepen fokaal|iepen fokalen]] waard [[klankferheging|ferhege]], wylst [[tichte fokaal|tichte fokalen]] ta [[twaklank]]en [[brekking (taalkunde)|brutsen]] waarden. Om't dat proses in [[keatlingferoaring]] wie, wat sizze wol dat eltse [[klankferskowing]] ta in folgjende klankferskowing late, duorre it fan omtrint [[1350]] oant [[1700]].<br/><br/>Om in foarbyld te jaan: it [[wurd]] ''bite'' ("bite") waard yn it Midingelsk oarspronklik útsprutsen as [bi:t] (biit), mar ferskode ûnder de Grutte Ingelske Klankferskowing yn útspraak ta [bait] (bait). Krektsa ferskode ''late'' ("let") fan [la:t] (laat) nei [le:t] (leet). Om't it Ingelsk nea [[stavering]]sherfoarmings trochfierd hat en dus noch foar in wichtich diel as it Midingelsk skreaun wurdt, ferklearret dizze klankferskowing wêrom't in protte Ingelske fokalen in folslein oare útspraak hawwe as fokalen yn hast alle oare skreaune talen. Ek nei't de Grutte Ingelske Klankferskowing útwurke wie, hie it Ingelsk fan doe noch ferskillen mei de taal fan hjoed, mei't bgl. [[wurdbegjin|wurdinisjale]] [[konsonantkluster]]s, lykas [kn], [ɡn] en [sw] yn wurden as ''knight'' ("ridder"), ''gnat'' ("langpoat"), resp. ''sword'' ("swurd") doe noch útsprutsen waarden, wylst se tsjinwurdich [[stille letter|stil]] binne.<br/>[[File:Othello title page.jpg|thumb|right|200px|De foarside fan 'e earste [[útjefte]] fan [[Shakespeare]] syn ''[[Othello]]'', út [[1622]].]]<br/><br/>It Ier Modern Ingelsk wie de taal fan 'e beruchte [[Hûs Tudor|Tudor]]-[[kening]] [[Hindrik VIII fan Ingelân|Hindrik&nbsp;VIII]], en fan 'e [[Elizabetaanske Tiid]], doe't de Ingelske [[kultuer]] en [[literatuer]] in grutte bloei trochmakken. De meast foaroansteande literêre fertsjintwurdiger fan dit taalstadium is de ferneamde [[toanielskriuwer]] en [[dichter]] [[William Shakespeare]]. In protte fan 'e [[grammatika]]le eigenaardichheden dy't syn wurk hjoed oan 'e dei sa'n tipelsinnige en [[argaïsme|argayske]] lading jouwe, binne eins neat oars as treffende karakteristiken fan it Ier Modern Ingelsk. Mei oare wurden: Shakespeare skreau gewoan yn 'e [[sprektaal]] fan syn tiid, al hoe teätrysk oft syn taalgebrûk tsjintwurdich ek oandocht. Behalven it [[oeuvre]] fan Shakespeare wie ek de ''[[King James Bible]]'', út [[1611]], in tige ynfloedrike Ingelske [[bibel]]oersetting, yn it Ier Modern Ingelsk skreaun.<br/><br/>====Modern Ingelsk====<br/>It [[Modern Ingelsk]] is it lêste taalstadium fan it Ingelsk, dat de perioade fan [[1700]] oant no beslacht. It wie benammen yn dy perioade dat it Ingelsk him ûntjoech ta in wrâldtaal troch it Britske [[kolonialisme]] en de [[polityk|geopolitike]] dominânsje fan [[Grut-Brittanje]] op it mêd fan [[hannel]], [[wittenskip]] en [[technology]], [[diplomasy]], de [[skiene keunsten]] en [[ûnderwiis]]. Op dy manear koe it Ingelske taalgebiet him útwreidzje nei [[Noard-Amearika]], [[Australaazje]], it [[Karibysk Gebiet]], it [[Yndyske subkontinint]] en dielen fan [[Afrika]].<br/><br/>Yn 'e post-koloniale tiid ûntjoegen guon fan 'e eardere [[koloanje]]s, dêr't de Britten it Ingelsk yntrodusearre hiene, harren eigen [[taalnoarm]]en. Wylst yn Ingelân yn [[1755]] [[Samuel Johnson]] de Ingelske [[standerttaal]] fêstlei yn syn wurk ''A Dictionary of the English Language'', ûntwurp [[Noah Webster]] yn [[1828]] in [[stavering]] foar it [[Amerikaansk-Ingelsk]] dy't op guon punten fan 'e [[Britsk-Ingelsk]]e noarmen ôfwykte. Sa kin it dat [[wurd]]en as ''colour'', ''flavour'', ''to colonise'' en ''to organise'' yn 'e [[Feriene Steaten]] skreaun wurde as ''color'', ''flavor'', ''to colonize'' en ''to organize''. Underwilens rekken yn Grut-Brittanje sels net-standerdisearre skaaimerken, dy't yn [[dialekt]]en en [[sosjolekt|taalfoarmen fan 'e legere maatskiplike klassen]] brûkt waarden, [[stigma]]tisearre, mei as gefolch dat sokke taaleleminten ûnder de [[middenstân]] fluch oan prestiizje (en gebrûk) ynboeten.<br/><br/>Oangeande de [[grammatika]]le ûntwikkeling kin steld wurde dat it Modern Ingelsk in stadium berikt hat wêryn't it [[namfal]]systeem suver folslein ferdwûn is, en him inkeld noch uteret yn [[persoanlike foarnamwurden]] as ''he'' en ''him'' ("hy" en "him"), ''she'' en ''her'' ("sy" en "har") en ''who'' en ''whom'' ("wa" en "waam"), en yn 'e tafoeging fan 'e [[besitlik foarnamwurd|besitlike]] ''-'s'' yn foarmen as ''John's book'' ("Jans boek"). De [[sinsbou]] hat no in fêste folchoarder fan [[ûnderwerp (taalkunde)|ûnderwerp]]-[[tiidwurd]]-[[saaklik foarwerp]] oannommen, en de [[to do-stipe|''to do''-stipe]] yn [[fraach|fragen]] en ûntkennings (''Do you see it?'' ynstee fan ''See you it?''; ''If you don't come'' ynstee fan ''If you come not'') is universeel ynfierd. It feroarjen fan ûngeregelde foarmen yn geregelde giet noch altyd stadich troch, lykas de [[mulwurd]] ''dreamt'' ("dreamd") en ''burnt'', dy't hieltyd faker ''dreamed'' en ''burned'' wurde, en teffens wurde der almar faker analytyske alternativen brûkt foar ferbûgingen, bgl. ''more polite'' ("mear fatsoenlik") ynstee fan ''politer'' ("fatsoenliker").<br/><br/>==Taalgebiet en taalynfloed==<br/>It oarspronklike taalgebiet fan it Ingelsk besloech [[Ingelân]], it súdeastlike diel fan wat it [[eilân]] [[Grut-Brittanje (eilân)|Grut-Brittanje]]. Dêrby waard it begrinzge troch [[Skotlân]] yn it [[noarden]], [[Wales]] yn it [[westen]], [[Cornwall]] yn it [[súdwesten]] en [[see]]ën rûnom: de [[Noardsee]] yn it [[easten]], it [[Nau fan Kalês]] yn it [[súdeasten]], [[It Kanaal]] yn it [[suden]], de [[Keltyske See]] en it [[Kanaal fan Bristol]] yn it [[súdwesten]] en de [[Ierske See]] yn it [[noardwesten]]. Under it [[kolonialisme|koloniale tiidrek]] hat it Ingelsk him lykwols oan dy bannen ûntlutsen en is it oer de hiele wrâld ferspraat rekke. Sa kin it dat it hjoed dei sprutsen wurdt troch mienskippen op elts [[wrâlddiel]] en op 'e [[eilannen]] yn eltse [[oseaan]].<br/>[[File:Lânkaart Lokaasje Ingelsk.PNG|left|thumb|250px|It Ingelske taalgebiet yn [[Jeropa]].]]<br/><br/>It Ingelsk is sadwaande no in [[plurisintryske taal]], d.w.s. in taal mei mear as ien nasjonale autoriteit dy't de regels opsteld foar de [[stavering]] fan 'e [[standerttaal|standerfoarm]]. Dêrby giet it benammen om [[Grut-Brittanje]] en de [[Feriene Steaten]], mei't de measte (oare) eardere Britske [[koloanje]]s de [[Britsk-Ingelsk]]e [[stavering]] folgje. Dochs is it Ingelsk gjin ferdielde taal, mei't de ferskillen tusken de Britsk-Ingelske en [[Amerikaansk-Ingelsk]]e stavering frij beheind binne en boppedat fierhinne stelselmjittich en dêrom foarsisber. De âlde [[grap]], dy't oarspronklik troch [[George Bernard Shaw]] betocht wêze soe, dat [[Grut-Brittanje]] en de [[Feriene Steaten]] "twa lannen binne dy't ferdield wurde troch in mienskiplike taal," is dus eins net wier.<br/><br/>Yn 'e twadde helte fan 'e [[tweintichste iuw]] is it Ingelsk net mear in 'Ingelske taal' yn 'e sin dat it útslutend taheart oan lju dy't [[etnyske groep|etnysk]] [[Ingelsen|Ingelsk]] binne of sels mar it Ingelsk as [[memmetaal]] sprekke. It gebrûk fan it Ingelsk as [[lingua franca]] tusken minsken dy't fan hûs út oars-talich binne, nimt nammentlik hân oer hân ta, sawol binnenlânsk as foar ynternasjonale [[kommunikaasje]]. In soad Ingelsksprekkers yn [[Afrika]] binne bgl. ûnderdiel wurden fan in 'Afrosaksyske' taalmienskip, dy't Afrikanen út in grut tal ûnderskate lannen ferienet. Doe't yn 'e [[1950]]-er en [[1960]]-er jierren it proses fan [[dekolonisaasje]] in ein makke oan it [[Britske Ryk]], smieten de ûnôfhinklik wurden koloanjes it Ingelsk, de koloniale bestjoerstaal, net fier fan harren ôf, mar omearmen se dy krekt as in middel om in nije, feriene, nasjonale identiteit te smeien. It gefolch wie dat se harren eigen binnenlânske taalbelied op it mêd fan it Ingelsk ynfierden.<br/><br/>It Ingelsk hat him mei dêrtroch ûntjaan kinnen ta de earste wrâldwide [[lingua franca]], en wurdt ek wol beskôge as de earste [[wrâldtaal]]. It is de meast brûkte taal fan 'e wrâld op it mêd fan [[krante]]n, [[boek]]en, ynternasjonale [[tillekommunikaasje]], [[wittenskip]]like [[publikaasje]]s, ynternasjonale [[hannel]], [[entertainment|massa-entertainment]] en [[diplomasy]]. Yn ynternasjonale [[ferdraggen]] is fêstlein dat it Ingelsk as grûnslach fungearret foar de [[kontrôletaal|kontrôletalen]] [[Seaspeak]] en [[Airspeak]], dy't yn gebrûk binne as ferplichte [[fiertaal|fiertalen]] fan 'e [[skipfeart]] en de [[loftfeart]].<br/><br/>Wêr't it Ingelsk foarhinne op ien line stie mei it [[Frânsk]] en it [[Dútsk]] op it mêd fan [[wittenskiplik ûndersyk]], dominearret it dat terrein no folslein. It klom yn [[1919]], by de [[ûnderhanneling]]s dy't liede soene ta it [[Ferdrach fan Versailles]], op ta in gelikense status as it [[Frânsk]] yn 'e ynternasjonale [[diplomasy]], en hie dy taal tsjin 'e ein fan 'e [[Twadde Wrâldoarloch]], doe't de [[Feriene Naasjes]] oprjochte waarden, al fier foarbystribbe. Sadwaande wurdt it Ingelsk no brûkt as it wichtichste middel foar [[kommunikaasje]] op it mêd fan ynternasjonale relaasjes. Kennis fan it Ingelsk is ek in betingst wurden om wurksum wêze te kinnen yn in stikmannich [[berop|fakgebieten]], lykas [[ynformatika]] en [[genêskunde]]. <br/><br/>De taname fan it wrâldwide gebrûk fan it Ingelsk hat makke dat it Ingelsk yn tanimmende mjitte ynfloed útoefenet op oare talen, benammen troch it opnimmen fan Ingelske [[lienwurd]]en yn dy talen. Dêrby giet it foar in wichtich diel om wittenskiplike terminology, lykas in grut diel fan 'e nammen foar dingen dy't mei [[kompjûter]]s te krijen hawwe (bgl. ''account'', ''firewall'', ''spreadsheet'', ensfh.). Mar ek troch de [[Feriene Steaten|Amerikaanske]] [[entertainment]]yndustry, dy't mei syn [[film]]s, [[popmuzyk]] en [[tillefyzjesearje]]s in ûnbidich grutte ynfloed op benammen de wrâldwide [[jongerein]] útoefenet, kringe almar mear Ingelske wurden en útdrukkings yn oare talen troch (bgl. ''anyway'', ''by the way'', ''for your information'' of ''f.y.i.'', ensfh.). Troch de opkomst fan 'e [[sosjale media]] is dy ynfloed allinne mar grutter wurden. Sokke ûntwikkelings hawwe mank sprekkers fan oare talen oanlieding jûn ta noed oer [[taalfersmoarging]], [[taalferbastering]] en sels it mooglike úteinlike [[útstoarne taal|útstjerren fan talen]].<br/><br/>==Taalstatus==<br/>It Ingelsk is in [[offisjele taal]] yn 64 [[list fan lannen en territoaria|lannen]], 32 [[list fan lannen en territoaria#Ofhinklike territoaria|ôfhinklike territoaria]], ferskate subnasjonale [[provinsje|provinsjes en dielsteaten]] en fan in grut tal [[organisaasje|ynternasjonale organisaasjes]]. <br/> valign="top" align="center" <br/><br/>===Ingelsk as iennichste offisjele taal===<br/>It Ingelsk is de iennichste (of iennichste lanlike) offisjele taal fan de folgjende gebieten en organisaasjes.<br/>;ûnôfhinklike lannen:<br/>border<br/><br/>;ôfhinklike territoaria:<br/>border<br/><br/>;subnasjonale dielsteaten:<br/>20px]] [[Meghalaya]]<br/>** [[File:Gjin Flagge (Bekend).PNG<br/><br/>;ynternasjonale organisaasjes (in seleksje):<br/>Austraalje, Nij-Seelân, Feriene Steaten-Feilichheidsferdrach]] (ANZUS-Pakt)<br/>* de [[Aziatyske Fuotbalkonfederaasje]] (AFC)<br/>* de [[Aziatyske Untwikkelingsbank]] (ADB)<br/>* de [[Beweging fan Net-Bûne Lannen]] (NAM)<br/>* de [[Britsk-Ierske Ried]] (BIC)<br/>* de [[Ekonomyske Gearwurkingsorganisaasje]] (ECO)<br/>* it [[Foarum fan ’e Pasifyske Eilannen]] (PIF)<br/>* it [[Mienebêst fan Naasjes]] (foarhinne it Britske Mienebêst)<br/>* de [[Ynternasjonale Walfiskfeartkommisje]] (IWC)<br/>* de [[Jeropeeske Bank foar Weropbou en Untwikkeling]] (EBRD)<br/>* de [[Melanezyske Foartougroep]] (MSG)<br/>* de [[Mienskip fan Demokratyske Kar]] (CDC)<br/><br/><br/>===Ingelsk ko-offisjeel mei 1 oare taal===<br/>It Ingelsk is ko-offisjeel mei 1 oare offisjele taal yn de folgjende gebieten en organisaasjes.<br/>;ûnôfhinklike lannen:<br/>20px]] de [[Filipinen]]<br/>* [[File:Flag of Ireland.svg<br/><br/>;ôfhinklike territoaria:<br/>border<br/><br/>;subnasjonale dielsteaten:<br/>20px]] de [[Karibysk Nederlân<br/><br/>;ynternasjonale organisaasjes (in seleksje):<br/>Kolom2=<br/>* de [[Organisaasje foar Feilichheid en Gearwurking in Jeropa]] (OSCE)<br/>* de [[Parlemintêre Assimblee fan ’e Middellânske See]] (PAM)<br/>* de [[Regionale Gearwurkingsried]] (RCC)<br/>* de [[Ried fan Jeropa]] (RfJ)<br/>* it [[Sekretariaat fan ’e Pasifyske Mienskip]] (SPC)<br/>* de [[Uny foar de Middellânske See]] (UfM)<br/>* de [[Wrâldbankgroep]] (WBG)<br/><br/><br/>===Ingelsk ko-offisjeel mei 2 oare talen===<br/>It Ingelsk is ko-offisjeel mei 2 oare offisjele talen yn de folgjende gebieten en organisaasjes.<br/>;ûnôfhinklike lannen:<br/>20px]] [[Eritreä]]<br/>* [[File:Flag of Vanuatu.svg<br/><br/>;ôfhinklike territoaria:<br/>* [[File:Flag of Hong Kong.svg|border|20px]] [[Hongkong]]<br/><br/>;subnasjonale dielsteaten:<br/>* [[File:Flag of India.svg|border|20px]] de [[Yndia|Yndiaaske unyterritoaria]]:<br/>** [[File:Gjin Flagge (Bekend).PNG|border|20px]] de [[Andamanen en Nikobaren]]<br/>** [[File:Gjin Flagge (Bekend).PNG|border|20px]] de [[Chandigarh (territoarium)|Chandigarh]]<br/><br/>;ynternasjonale organisaasjes (in seleksje):<br/>Kolom2=<br/>* de [[Mienskiplike Merk foar Eastlik en Súdlik Afrika]] (COMESA)<br/>* de [[Noardamerikaanske Frijhannelsoerienkomst]] (NAFTA)<br/>* de [[Organisaasje foar Islamityske Gearwurking]] (OIC)<br/>* de [[Súdlik Afrikaanske Untwikkelingsmienskip]] (SADC)<br/>* de [[UEFA<br/><br/>===Ingelsk ko-offisjeel mei 3 oare talen===<br/>It Ingelsk is ko-offisjeel mei 3 oare offisjele talen yn de folgjende gebieten en organisaasjes.<br/>;ûnôfhinklike lannen:<br/>* [[File:Flag of Singapore.svg|border|20px]] [[Singapoer]] <br/><br/>;ôfhinklike territoaria:<br/>* [[File:Flag of the Northern Mariana Islands.svg|border|20px]] de [[Noardlike Marianen]]<br/><br/>;subnasjonale dielsteaten:<br/>* [[File:Flag of India.svg|border|20px]] it [[Yndia|Yndiaask nasjonaal haadstedsk territoarium]]:<br/>** [[File:Gjin Flagge (Bekend).PNG|border|20px]] [[Delly (territoarium)|Delly]] <br/>* [[File:Flag of Canada.svg|border|20px]] it [[Kanadeeske territoarium]]:<br/>** [[File:Flag of Nunavut.svg|border|20px]] [[Nûnavût]]<br/><br/>;ynternasjonale organisaasjes (in seleksje):<br/>Ynternasjonale Strafrjochtlike Plysje-organisaasje]] (YNTERPOL) <br/>* de [[Mienskip fan Sahel-Saharaanske Steaten]] (CEN-SAD) <br/>* de [[Organisaasje fan Amerikaanske Steaten]] (OAS) <br/>* de [[Uny fan Súdamerikaanske Naasjes]] (UNASUR)<br/><br/><br/>===Ingelsk ko-offisjeel mei 4 oare talen===<br/>It Ingelsk is ko-offisjeel mei 4 oare offisjele talen yn de folgjende gebieten en organisaasjes.<br/>;ynternasjonale organisaasjes (in seleksje):<br/>* de [[Mienskip fan Latynsk-Amerikaanske en Karibyske Lannen]] (CELAC)<br/>* de [[Turkske Ried]] (TC) <br/><br/>===Ingelsk ko-offisjeel mei 5 oare talen===<br/>It Ingelsk is ko-offisjeel mei 5 oare offisjele talen yn de folgjende gebieten en organisaasjes.<br/>;ynternasjonale organisaasjes:<br/>* de [[Afrikaanske Uny]] (AU) <br/>* de [[Feriene Naasjes]] (FN) <br/>* de [[Groep fan Acht]] (G8)<br/><br/>===Ingelsk ko-offisjeel mei 6 oare talen===<br/>It Ingelsk is ko-offisjeel mei 6 oare offisjele talen yn de folgjende gebieten en organisaasjes.<br/>;ynternasjonale organisaasjes:<br/>* de [[Jeropeeske Frijhannelsassosjaasje]] (EFTA)<br/>* it [[Keltysk Kongres]] (CC)<br/><br/>===Ingelsk ko-offisjeel mei 7 oare talen===<br/>It Ingelsk is ko-offisjeel mei 7 oare offisjele talen yn de folgjende gebieten en organisaasjes.<br/>;ynternasjonale organisaasjes:<br/>* de [[Arktyske Ried]] (AC)<br/><br/>===Ingelsk ko-offisjeel mei 10 oare talen===<br/>It Ingelsk is ko-offisjeel mei 10 oare offisjele talen yn de folgjende gebieten en organisaasjes.<br/>;ûnôfhinklike lannen:<br/>* [[File:Flag of South Africa.svg|border|20px]] [[Súd-Afrika]]<br/><br/>;ôfhinklike territoaria:<br/>* [[File:Flag of Canada.svg|border|20px]] it [[Kanadeeske territoarium]]:<br/>** [[File:Flag of the Northwest Territories.svg|border|20px]] de [[Noardwestlike Territoaria]] <br/><br/>;ynternasjonale organisaasjes:<br/>* de [[Assosjaasje fan Súdeastaziatyske Lannen]] (ASEAN)<br/><br/>===Ingelsk ko-offisjeel mei mear as 10 oare talen===<br/>;mei 11 oare talen:<br/>* de [[APEC|Aziatysk-Pasifyske Ekonomyske Gearwurking]] (APEC)<br/>;mei 13 oare talen:<br/>* de [[Groep fan Tweintich]] (G20)<br/>;mei 14 oare talen:<br/>* it [[ESA|Jeropeesk Romtefeartagintskip]] (ESA)<br/>;mei 22 oare talen:<br/>* de [[Jeropeeske Uny]] (EU)<br/><br/>===Ingelsk as helptaal===<br/>It Ingelsk is ko-offisjeel, mar mei in legere wetlike status as de oare offisjele taal of talen, yn de folgjende gebieten en organisaasjes.<br/>;ûnôfhinklike lannen:<br/>border<br/><br/>;subnasjonale dielsteaten:<br/>border<br/><br/>;ynternasjonale organisaasjes:<br/>* it [[Ynternasjonaal Strafhof]] (ICC)<br/><br/>==Tal sprekkers==<br/>Yn [[2016]] wie it Ingelsk wrâldwiid foar sa'n 400&nbsp;mijoen [[minske]]n de [[memmetaal]], wylst it neffens gegevens út [[2006]] doe troch nochris 400&nbsp;miljoen minsken sprutsen waard as [[twadde taal]], en troch 600 oant 700&nbsp;miljoen minsken as in [[frjemde taal]] (d.w.s. trêde of fjirde taal). As men dy oantallen kombinearret komt men út op 1,4 oant 1,5&nbsp;miljard sprekkers, wêrmei't it Ingelske de meast sprutsen taal fan 'e wrâld is. As men lykwols inkeld nei it tal memmetaalsprekkers sjocht, moat it Ingelsk it [[Mandarynsk]] en it [[Spaansk]] foargean litte en komt it út op it trêde plak.<br/>[[File:Skiifdiagram Ferdieling Ingelsktaligen.PNG|right|thumb|350px|De ferdieling fan Ingelsktaligen oer de wrâld.]]<br/><br/>De [[lân|lannen]] mei de measte ynwenners dy't it Ingelsk as memmetaal sprekke, binne de [[Feriene Steaten]] (231&nbsp;miljoen); it [[Feriene Keninkryk]] (60&nbsp;miljoen); [[Kanada]] (19&nbsp;miljoen); [[Austraalje (lân)|Austraalje]] (17&nbsp;miljoen); [[Súd-Afrika]] (4,8&nbsp;miljoen); [[Ierlân]] (4,2&nbsp;miljoen) en [[Nij-Seelân]] (3,7&nbsp;miljoen). Dy sân lannen mei-inoar wurde dêrom ek wol oantsjut as de '[[Angelsaksyske wrâld]]'. Utsein yn Súd-Afrika meitsje memmetaalsprekkers fan it Ingelsk yn dy lannen fierwei it meastepart fan 'e befolking út, leare [[bern (persoan)|bern]] de taal fan harren [[âlden]] of oars op [[skoalle]], en passe nijynkommelingen har oan 'e Ingelsktalige [[maatskippij]] oan.<br/><br/>Yn oare lannen, lykas de [[Filipinen]], [[Gana]], [[Jamaika]], [[Kenia]], [[Yndia]], [[Nigearia]], [[Pakistan]] en [[Singapoer]], bestiet in folle lytser diel fan 'e befolking út memmetaalsprekkers fan it Ingelsk, mar binne de measte lju of alteast in oansjenlik part fan 'e ynwenners it Ingelsk wol machtich as [[twadde taal]]. Yn sokke lannen wurdt it Ingelsk brûkt foar [[ûnderwiis]], [[bestjoer]] en [[hannel]], en is hat it sterk it karakter fan in [[lingua franca]]. De farianten fan it Ingelsk dy't yn sokke lannen sprutsen wurde, ûndergeane faak in sterke ynfloed fan 'e lânseigen talen, lykas it [[Tagalog]] yn 'e [[Filipinen]], it [[Jamaikaansk-Kreoalsk]] yn [[Jamaika]], it [[Swahily (taal)|Swahily]] yn [[Kenia]] en it [[Hindy]] yn [[Yndia]].<br/><br/>Binnen de [[Jeropeeske Uny]] wie it Ingelsk neffens in ûndersyk fan [[Eurobaromater]] út [[2012]] de taal mei it op ien it grutste tal memmetaalsprekkers (allinnich it [[Dútsk]] hat binnen de Jeropeeske Uny mear memmetaalsprekkers). Neffens in ûndersyk út [[2006]] troch deselde [[organisaasje]] spriek doe 13% fan 'e ynwenners fan 'e Jeropeeske Uny it Ingelsk as memmetaal.<ref>[http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/ebs/ebs_243_en.pdf Eurobarometer ''Europeans and their Languages'' út 2006]</ref> Yn [[2012]] wie it Ingelsk yn 19 fan 'e 25 lidsteaten fan 'e Jeropeeske Uny dêr't it net in [[offisjele taal]] wie (d.w.s. [[Grut-Brittanje]], [[Ierlân]] en [[Malta]] bûten beskôging litten), de meast sprutsen frjemde taal. Fan 'e befolking fan dy lannen joech 38% oan dat se it Ingelsk machtich wiene. Nei it Ingelsk folge wie it [[Frânsk]] de meast sprutsen frjemde taal, mei 12%.<br/><br/>==Skrift==<br/>Sûnt de [[sechsde iuw]] wurdt it Ingelsk [[skriuwen|skreaun]] yn it [[Latynske alfabet]], en fan 'e [[njoggende iuw]] ôf wurdt it útslutend yn dat [[skrift]] skreaun. Foartiid waarden ek de [[runen]] brûkt foar it meitsjen fan koarte [[ynskripsje]]s. It moderne [[alfabet]] dat foar de Ingelske taal yn gebrûk is, omfiemet alle 26 [[letter]]s fan it Latynske skrift: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z.<br/><br/>==Klanklear en útspraak==<br/>===Utspraak===<br/>De [[fonetyk]] en [[fonology]] fan it Ingelsk rinne útinoar fan [[dialekt]] ta dialekt, sij it ornaris sûnder dat soks de ûnderlinge fersteanberens behinderet. Der besteane twa wichtige [[standerttaal|standertfarianten]] op dit mêd. Yn it foarste plak giet it dêrby om [[Received Pronunciation]] (RP; letterlik: "ûntfongen útspraak"), dat de namme is foar it standerdisearre [[Britsk-Ingelsk]], ek wol bekend as Oxford-Ingelsk (nei it gesachhawwende [[wurdboek]] ''Oxford Dictionary of the English Language'') of ''the Queen's English'' ("it Keninginne-Ingelsk": it Ingelsk sa't [[Elizabeth II fan it Feriene Keninkryk|de keninginne]] it sprekt). Dêrnjonken foarmet de [[Amerikaansk-Ingelsk]]e [[standerttaal]], it [[Algemien Amerikaansk]] (''General American'') in twadde wichtige standertútspraakfoarm.<br/><br/>===Klanklear===<br/>De [[stavering]] fan it Ingelsk giet foar in oansjenlik diel noch tebek op 'e [[Midingelsk|Midingelske perioade]], en is dêrmei folslein efter de tiid rekke. Sadwaande is it notoir ûnbetrouber as gids foar [[útspraak]]. Nettsjinsteande dat kin de [[lêzen|lêzer]] der oer it algemien fan op oan dat de [[konsonant]]en 'b', 'd', 'f', 'h', 'k', 'l', 'm', 'n', 'p', 's', 't', 'v' en 'z' de 'normale' útspraak hawwe. Oare konsonanten hawwe ûngewoane útspraken of mear as ien útspraakmooglikheid, wylst ek guon mei [[digraaf|digrafen]] skreaun wurde (''ch'', ''sh'', ensfh.). De 'c', 'p' en 't' wurde yn in protte dialekten [[aspiraasje|aspirearre]] útsprutsen (d.w.s. mei in lyts h-ke derefteroan). De útspraak fan 'e [[fokaal|fokalen]] is amper wat oer te sizzen, mei't dy faak alderhanne fonetyske wearden hawwe kinne. Sa kin de fokaalkombinaasje ''ea'' stean foar [i:] (ii fan "wiid") yn ''sea''; foar [ɛ:] (ê fan "dêr") yn ''bear''; [e:] (ee fan "leed") yn ''great''; [ɜ:] (liket op 'e eo fan "sneon") yn ''learn''; [ɛ] (e fan "pet") yn ''heaven''; en [eǝ] (ea yn "beam") yn ''near''. Der bestiet in grapke wêrby't frege wurdt hoe't it (net-besteande) Ingelske wurd ''ghoti'' útsprutsen wurde moat. It anwurd is dan: krekt as ''fish'' (nammentlik de ''gh'' fan ''tough'' of ''enough'', de ''o'' fan ''women'', en de ''ti'' fan ''nation'' of ''motion'').<br/><br/>====Klankynventaris====<br/> [ju:]<br/><br/><br/>==Dialekten==<br/>===Ingelân===<br/>As de regio dêr't it Ingelsk him ûntjûn hat, binne de [[Britske Eilannen]], en yn 't bysûnder [[Ingelân]], it plak dêr't noch altyd de measte en de meast útinoar rinnende [[dialekt]]en fan it Ingelsk sprutsen wurde. Yn it [[Feriene Keninkryk]] wurdt ''[[Received Pronunciation]]'' (RP; letterlik: "Untfongen Utspraak"), dat eins in [[sosjolekt]] is fan 'e [[maatskiplik]]e en [[ûnderwiis|learde]] [[elite]] út súdeastlik Ingelân, tradisjoneel beskôge as it dialekt mei it measte [[prestiizje]]. Dêrom wurdt it fan âld brûkt as û.m. de [[standerttaal]] foar [[radio]]- en [[tillefyzje|tillefyzje-útstjoerings]], wat derta laat hat dat it ek wol [[BBC]]-Ingelsk neamd wurdt. Oare nammen binne [[Oxford]]-Ingelsk (nei it gesachhawwende [[wurdboek]] ''Oxford Dictionary of the English Language'') en ''the Queen's English'' ("it Keninginne-Ingelsk): it Ingelsk sa't [[Elizabeth II fan it Feriene Keninkryk|de keninginne]] it sprekt.<br/>[[File:Dialects_of_English_in_UK_and_Ireland.svg|right|thumb|230px|Ingelsk [[dialekt]]en op de [[Britske Eilannen]].]]<br/><br/>De fersprieding fan RP fia de [[media]] hat derfoar soarge dat in protte tradisjonele dialekten fan it Ingelske [[plattelân]] yn it neigean rekke binne, mei't de [[jongerein]] fan it plattelân [[generaasje]] nei [[generaasje]] almar mear skaaimerken fan 'e prestizjeuze RP yn harren taalgebrûk opnimme yn it stee fan dialekteigen foarmen. De [[stêd|stedsdialekten]] lykje minder fetber foar dit soarte stadige [[assimilaasje]]. Nettsjinsteande de delgong fan it dialektysk ferskaat op it mêd fan [[grammatika]]le en [[leksikon|leksikale]] foarmen, spriek lykwols yn [[1996]] noch mar sa'n 3% fan 'e Ingelske befolking RP. De restearjende de 97% spriek oare dialekten of mei regionale [[aksint (taalkunde)|aksinten]] dy't yn ferskillende mjitte troch RP beynfloede wiene. Der besteane fierders ek binnen RP ûnderskate farianten, dy't de RP-talige [[middenstân]] en de [[hegerein]] faninoar skiede, en teffens lju dy't fan bern ôf oan RP sprutsen hawwe en dyjingen dy't it letter oanleard hawwe.<br/><br/>[[Britsk-Ingelsk]] yn 'e sin fan de Ingelske taal sa't dy sprutsen wurdt op 'e [[Britske Eilannen]], kin yn it foarste plak opdield wurde yn it [[Ingelsk yn Ingelân]] en de fariëteiten (fierhinne dêrbûten), dy't beynfloede binne troch [[Keltyske talen]]: [[Welsk-Ingelsk]] yn [[Wales]], [[Kornysk-Ingelsk]] yn [[Cornwall]], [[Manksk-Ingelsk]] op [[Man (eilân)|Man]], [[Iersk-Ingelsk]] yn [[Ierlân (eilân)|Ierlân]] en [[Heechlânsk-Ingelsk]] yn [[Skotlân]]. Binnen Ingelân sels besteane der fjouwer grutte dialektgroepen: it [[Westlânsk (Ingelsk)|Westlânsk]] yn it súdwesten; it [[Súdingelsk]] yn it suden en súdeasten; [[Midlânsk-Ingelsk]] yn 'e midden, faak noch fierder opspjalte yn [[Eastmidlânsk]] en [[Westmidlânsk]]; en [[Noardingelsk]] yn it noarden.<br/><br/>Fan dy dialektgroepen wykt it Noardingelsk it measte ôf. Om't noardlik Ingelân yn 'e [[Midsiuwen]] earst it fêstigingsgebiet foar grutte oantallen [[Noaren (folk)|Noarske]] [[kolonisten]] wie en dêrnei lange tiid ûnder [[Denemark|Deensk]] bewâld stie, hawwe de dialekten út dy krite [[Aldnoarsk]]e skaaimerken beholden dy't yn 'e oare Ingelske taalfarianten net foarkomme. It Noardingelsk falt ek it dúdlikst fan alle fjouwer dialektgroepen útinoar yn ôfsûnderlike dialekten, te witten: it [[Yorkshire (dialekt)|Yorkshire]] fan [[Yorkshire]], dêr't de Aldnoarske ynfloed it dúdlikste yn werom te finen is; it [[Lancashire (dialekt)|Lancashire]] fan [[Lancashire]]; en it [[Noardumbrysk]] fan [[Noardumberlân]], dat by de [[Skotlân|Skotske]] [[grins]] in [[taalkontinuum]] foarmet mei it [[Súdskotsk]], it súdlikste dialekt fan 'e [[Skotske taal]]. Dêropta hearre ta it Noardingelsk ek ferskate stedsdialekten: it [[Geordie]] fan [[Newcastle-upon-Tyne]], it [[Scouse]] fan [[Liverpool]] en it [[Mankunysk]] fan [[Manchester (Ingelân)|Manchester]]. <br/><br/>Sûnt de [[fyftjinde iuw]] stiene de dialekten fan súdeastlik Ingelân sterk ûnder ynfloed fan 'e taal sa't dy troch de [[Londen]]ske hegerein sprutsen waard. Dat wie de oarsprong fan 'e hjoeddeiske RP. Neitiid wie Londen it sintrum dêr't har taalkundige ynnovaasjes wei ferspraten nei oare dielen fan Ingelân. Binnen Londen waard it [[Cockney]]-dialekt fan it [[East End (Londen)|East End]] tradisjoneel sprutsen troch de legere [[maatskiplike klasse]]n, mei as gefolch dat it lange tiid in [[stigma]]tisearre taalfariant wie mei in tige leech sosjaal oansjen. Sûnt de [[1980]]-er jierren hawwe beskate karakteristike skaaimerken fan it Cockney har lykwols ferspraat oar in grut diel fan súdeastlik Ingelân, wat resultearre hat yn it ûntstean fan it saneamde [[Mûningsingelsk]] (''Estuary English''; ferwizend nei de mûning fan 'e [[Teems]]). Dy taalfoarm ûnderskiedt him fan RP troch û.m. it gebrûk fan 'e [[ferbinende en ynkringende r]] (''drawing'' ['drɔ:ɪŋ] wurdt útsprutsen as ''drawring'' ['drɔ:ɹɪŋ]), [[t-glottalisearring]] (''butter'' ['bʌtǝ] wurdt útsprutsen as ''bu’er'' ['bʌʔǝ]), [[h-fuortlitting]] (''ham'' [hæ:m] wurdt útsprutsen as ''’am'' [æ:m]) en útspraak fan 'e th- as [f] (''thanks'' [θæŋks] wurdt ''fanks'' [fænks]) of [v] (''bother'' ['bɒθǝ] wurdt ''bover'' [bɒvǝ]).<br/><br/>===Skotlân===<br/>It [[Skotsk]], dat nei de opheffing fan it [[Keninkryk Skotlân]] yn [[1707]] iuwenlang as in Noardingelsk dialekt behannele waard, wurdt tsjintwurdich wer sjoen as in selsstannige taal dy't nau besibbe is oan it Ingelsk. Sûnt [[1997]] genietet it Skotsk fan it [[Grut-Brittanje|Britske]] [[regear]] erkenning as [[minderheidstaal]] ûnder Diel II fan it [[Jeropeesk Hânfêst foar Regionale of Minderheidstalen]]. In grut diel fan 'e befolking fan [[Skotlân]] sprekt lykwols gjin Skotsk, noch it [[Keltyske talen|Keltyske]] [[Skotsk-Gaelysk]], mar [[Skotsk-Ingelsk]], in Ingelsk dialekt, dat de midden hâldt tusken it Ingelsk en it Skotsk. In twadde Ingelsk dialekt yn Skotlân is it [[Heechlânsk-Ingelsk]], dat yn 'e [[Skotske Heechlannen]] ûntstien is ûnder ynfloed fan it [[Skotsk-Gaelysk]].<br/><br/>===Ierlân===<br/>Yn [[Ierlân]], dat oarspronklik folslein [[Iersk]]talich wie, is it Ingelsk eins in útlânsk ynslûpsel, al wurdt it der al yn ferskate foarmen sprutsen sûnt de [[Normandyske Ynvaazje fan Ierlân]] yn 'e [[alfde iuw]]. Yn twa gebieten (it uterste súdeasten fan Ierlân en de omkriten fan [[Dublin]]) waarden foarhinne twa taalfarianten sprutsen, it [[Yola]] en it [[Fingaalsk]], dy't tebekgiene op it [[Midingelsk]] en fanwegen har ôfwikende ûntwikkeling wol as selsstannige [[Angelsaksyske talen]] beskôge wurde. Beide stoaren lykwols om 'e midden fan 'e [[njoggentjinde iuw]] hinne út. Hjoed de dei wurdt troch de grutte mearderheid fan 'e befolking fan it [[Ierlân (eilân)|eilân Ierlân]] it [[Iersk-Ingelsk]] sprutsen, in taalfoarm dy't syn woartels hat yn 'e Ingelske en Skotske [[kolonisaasje]] fan Ierlân yn 'e [[santjinde iuw]]. Iersk-Ingelsk falt útinoar yn twa haaddialekten: it [[Hiberno-Ingelsk]] fan 'e [[Republyk Ierlân]] en it sterk troch it [[Skotsk]] beynfloede [[Middenulstersk-Ingelsk]] fan [[Noard-Ierlân]] en [[Donegal]]. Dy wurde faninoar skaat troch de smelle oergongssône fan it [[Súdulstersk-Ingelsk]].<br/>[[File:Percentage_of_English_speakers_by_country_as_of_2014.png|left|thumb|450px|Persintaazje Ingelsksprekkers per lân:<br><br/>Kolommen3<br/>]]<br/><br/>===Noard-Amearika===<br/>It [[Amerikaansk-Ingelsk]] is yn ferliking mei it Britsk-Ingelsk ridlik homogeen, ek al nimt de aksintfariaasje tsjintwurdich ta ynstee fan ôf. Nettsjinsteande dat sprekke de measte [[Feriene Steaten|Amerikanen]] taalfarianten dy't ta in [[fonology|fonologysk kontinuum]] fan sterk besibbe taalfoarmen hearre: it [[Algemien Amerikaansk]] (''General American'' of GA). Dêrbinnen kin men eins net sprekke fan ferskillende dialekten, mei't it earder om [[aksint (taalkunde)|aksinten]] giet (lykas [[Westlik Amerikaansk-Ingelsk]] en [[Midlânsk Amerikaansk-Ingelsk]]), dy't sels troch Amerikanen mar amper opmurken wurde.<br/><br/>Ek it [[Kanadeesk-Ingelsk]] kin ta it Algemien Amerikaansk rekkene wurde, salang't men it [[Nijfûnlânsk-Ingelsk]] en de dialekten fan 'e [[Kustprovinsjes (Kanada)|Kustprovinsjes]] bûten beskôging lit. Wêr't it Kanadeesk-Ingelsk fan it Amerikaansk-Ingelsk ôfwykt, is op it mêd fan selsstannige noarmen foar [[stavering]] en [[útspraak]] en troch de unike [[Kanadeeske klankferheging]]. Sawol yn it Algemien Amerikaansk as yn it Kanadeesk-Ingelsk dominearret [[rotisiteit]], d.w.s. de útspraak fan 'e r oan 'e ein fan wurden as ''car'' ([ka:ɹ], "kaar"). Non-rotisiteit, d.w.s. it falle litten fan 'e r yn sokke posysjes ([kʰa:], "kaa"), is yn [[Noard-Amearika]], fral sûnt de [[Twadde Wrâldoarloch]], sterk assosjearre rekke mei de [[arbeider]]sklasse en hat in leech sosjaal oansjen. Yn Ingelân is it krektoarsom; dêr is non-rotisiteit (lykas yn RP) de noarm, en wurdt rotisiteit mei 'efterbleaune' dialekten assosjearre.<br/><br/>It Algemien Amerikaansk slút spraakfoarmen út fan 'e Amerikaanske taalnoarm dy't dúdlik ôfwikende klanksystemen hawwe. Dêrta hearre yn it foarste plak it [[Súdlik Amerikaansk-Ingelsk]] en it [[Afro-Amerikaansk-Ingelsk]], dat nau besibbe dialektgroepen binne, en fierders ferskate oare taalfarianten dy't better as aksinten omskreaun wurde kinne, lykas it knauwende [[Teksaansk]] en ek it [[Eastlik Nijingelânsk-Ingelsk]] fan [[Boston]] en omkriten, dat ferneamd is fanwegen syn non-rotisiteit. [[Histoarysk]] hie ek de [[stêd]] [[New York (stêd)|New York]] in non-roatysk aksint, mar dat is geandewei de [[tweintichste iuw]] yn it neigean rekke of alteast sterk ôfswakke. De legere sosjale klassen yn 'e stêd neame harsels lykwols ''Noo Yawkahs'' ([nu: 'jɔ:kǝz]; ynstee fan ''New Yorkers'', [nu: 'jɔɹkǝɹs]).<br/><br/>It [[Súdlik Amerikaansk-Ingelsk]] is fierwei de grutste Amerikaansk-Ingelske dialektgroep dy't bûten it Algemien Amerikaansk bleaun is. It is hjoed de dei sterk roatysk, nettsjinsteande it feit dat it histoarysk krekt sterk non-roatysk wie. It Súdlik Amerikaansk-Ingelsk wurdt faak omskreaun as in ''drawl'' ("teamerigens") of in ''twang'' ("poenen"), krekt sa't it Iersk-Ingelsk faak in ''lilt'' ("kadâns") neamd wurdt. It is maklik werom te kennen oan 'e [[Súdlike Klankferskowing]], dy't yn 'e regel begjint mei [[monoftongisearring]] fan [[twaklank]]en (''spy'', [spa:i], likernôch: "spaai", wurdt útsprutsen as [spa:], "spaa"). Oare skaaimerken fan dat proses binne de [[Súdlike brekking]], wêrby't poere [[fokaal|fokalen]] omset wurde yn in fokaal mei in [[healfokaal]] of sels yn twa aparte [[wurdlid]]den (''press'', [pɹɛs], "pres", wurdt ['pre:ʌs], likernôch "pree-us"), en fierders it gearfallen fan 'e útspraak fan ''pin'' mei dy fan ''pen'', en oare unike [[fonology]]ske, [[grammatika]]le en [[leksikale]] karakteristiken wêrfan't de measten eins frij resinte ûntwikkelings út 'e [[njoggentjinde iuw]] binne.<br/><br/>It [[Afro-Amerikaansk-Ingelsk]] wurdt benammen sprutsen troch [[Afro-Amerikanen]] út 'e arbeidersklasse en de middenstân út 'e hiele [[Feriene Steaten]]. Dy lju binne lykwols [[ôfstammelingen]] fan guons dy't ûnder de [[Afro-Amerikaanske Folksferhuzing]] tusken [[1910]] en [[1940]] omreden fan [[earmoede]] en [[diskriminaasje]] út it [[Amerikaanske Suden]] weitein binne op 'e siik nei in better libben. It Afro-Amerikaansk-Ingelsk en it Súdlik Amerikaansk-Ingelsk binne sadwaande eins nau besibbe. Oars as it Súdlik Amerikaansk-Ingelsk hat it Afro-Amerikaansk-Ingelsk lykwols syn non-roatyske karakter fierhinne beholden. Yn 'e eagen fan 'e measte Amerikanen (de measte Afro-Amerikanen ynbegrepen) draacht it tsjintwurdich it stigma in 'platte' taalfoarm te wêzen, sprutsen troch lju dy't net better leard hawwe. Taalkundigen sjogge it Afro-Amerikaansk-Ingelsk lykwols as in selsstannige fariant fan it Ingelsk mei in heech ûntwikkele eigen systeem fan taalnoarmen.<br/><br/>===Australaazje===<br/>Yn [[Australaazje]] wurdt sûnt [[1788]] Ingelsk sprutsen. It wichtichste Ingelske dialekt dêrsanne is it [[Australysk-Ingelsk]], dat foar de oerweldigjende mearderheid fan 'e befolking fan [[Austraalje (lân)|Austraalje]] de [[memmetaal]] is. It Australysk-Ingelsk, by túltsjes ek wol ''Strine'' neamd, nei de flugge Australyske útspraak fan it wurd ''Australian'' as [stɹɔ.in] (rymt op [[Klaaifrysk]] "rein"), wurdt karakterisearre troch in knauwende útspraak, it oansprekken fan Jan en alleman mei ''mate'' ("maat") en it [[ôfkoartsjen]] fan [[haadwurd]]en mei foarmen dy't einigje op ''-ie'' of ''-o'', lykas ''Aussie'' foar ''Australian'' ("Australiër"), ''prozzie'' foar ''prostitute'' ("prostituee"), ''journo'' foar ''journalist'' ("sjoernalist") en ''doco'' foar ''documentary'' ("dokumintêre").<ref>Aut, ''Australian Phrasebook'', Hawthorn, 1998 (Lonely Planet), ISBN 0 86 44 25 767</ref> De standertfoarm is it [[Algemien Australysk]] (''General Australian'').<br/><br/>It [[Nijseelânsk-Ingelsk]], it dialekt fan it oanbuorjende [[Nij-Seelân]], liket sterk op it Australysk-Ingelsk. Beide taalfoarmen binne non-roatysk (beskate op Skotske oarsprong weromgeande aksinten fan it [[Sudereilân (Nij-Seelân)|Sudereilân]] fan Nij-Seelân bûten beskôging litten) en ûnderskiede har troch har ynnovative útspraak fan [[fokalen]]: in protte koarte fokalen wurde fierder nei foarren yn 'e mûle útsprutsen of binne [[klankferheging|ferhege]], wylst in protte lange fokalen [[diftongisearring|diftongisearre]] (ta [[twaklank]] makke) binne. It Nijseelânsk-Ingelsk wykt lykwols fan it Australysk-Ingelsk ôf troch it útsprekken fan ''wh-'' yn wurden as ''which'' en ''why'' as de [[stimleaze labio-felêre approksimant ]] [ʍ] (d.w.s. as in h folge troch de w fan 'skowe'). Boppedat sit de útspraak fan 'e [[foarlûd|foarfokalen]] yn it Nijseelânsk-Ingelsk noch tichter byinoar as yn it Australysk-Ingelsk, mei as gefolch dat Nijseelanners der yn Austraalje daliks útpikt wurde as se ''fush and chups'' (''fish and chips'') bestelle.<br/><br/>===Súd-Afrika===<br/>Yn [[Súd-Afrika]] wurdt sûnt [[1820]] Ingelsk sprutsen, doe't de oarspronklik [[Nederlân]]ske [[Kaapkoloanje]] definityf by it [[Britske Ryk]] kaam te hearren. It bestiet dêr gear mei it [[Afrikaansk]] en in ferskaat oan lânseigen [[Bantoetalen]], lykas it [[Sûlû (taal)|Sûlû]] (''Zulu'') en it [[Kosa (taal)|Kosa]] (''Xhosa''). Sa'n 9% fan 'e befolking sprekt tsjintwurdich [[Súdafrikaansk-Ingelsk]] as [[memmetaal]]. Dat is in non-roatyske fariant fan it Ingelsk, wêrfan't yn 'e útspraak dúdlik de ynfloed fan it Afrikaansk werom te finen is, en dy't op it mêd fan 'e [[stavering]] de Britsk-Ingelske RP folget. De meast [[fonology]]ske ferskillen mei RP sitte yn 'e útspraak fan 'e [[fokalen]], wylst de [[konsonant]]en k, p en t sûnder [[aspiraasje]] útsprutsen wurde (dus as [k], [p] en [t] ynstee fan [kʰ], [pʰ] en [tʰ]). De r is yn 'e regel de [[alveolêre strykklank]] [ɾ] ynstee fan 'e [[alveolêre approksimant]] [ɹ].<br/><br/>===Karibysk Gebiet===<br/>Yn it [[Karibysk Gebiet]] wurde ferskate Ingelske dialekten sprutsen op [[eilannen]] en dielen fan it [[fêstelân]] fan [[Midden-Amearika|Midden]]- en [[Súd-Amearika]] dy't yn it ferline as [[koloanje]]s ta it [[Britske Ryk]] heard hawwe, lykas [[Jamaika]], [[Trinidad en Tobago]], [[Barbados]], de [[Bahama's]], de [[Kaaimaneilannen]] en [[Belize]]. Yn elts fan dy gebieten bestiet in pleatslike fariant fan it Ingelsk njonken in [[kreoalske taal]] op basis fan it Ingelsk, wêryn't skaaimerken fan it Ingelsk en Afrikaanske talen mei-inoar fermongen binne. De bekendste foarbylden dêrfan binne [[Jamaikaansk-Ingelsk]] en [[Jamaikaansk-Kreoalsk]]. Karibyske Ingelsktaligen sprekke yn 'e regel sawol de pleatslik fariant fan it Ingelsk as de pleatslike kreoalske taal floeiend, en [[code-switching|wikselje gauris]] fan it Ingelsk nei it Kreoalsk en werom. Taalkundich sjoen soe men sadwaande sprekke kinne fan in trochrinnend spektrum fan taalfoarmen mei it Ingelsk as it iene uterste en it Kreoalsk as it oare uterste, mei ferskate oergongsfoarmen dêrtuskenyn: wat formeler de omstannichheden, wat mear Ingelsk oft men begjint te brûken, en wat ynformeler de sitewaasje, wat mear Kreoalsk oft men sprekt.<br/><br/>De measte Karibyske farianten fan it Ingelsk komme fuort út it Britsk-Ingelsk en binne sadwaande non-roatysk, beskate formele farianten fan it Jamaikaansk-Ingelsk útsein. It Jamaikaansk-Ingelsk ferskilt fierders fan 'e RP yn syn klankynventaris, mei de Britsk-Ingelske lange fokaal [e:] (ee fan "leed") fan ''bay'' ("baai") en de [[twaklank]] [oʊ] (de o fan "bok" folge troch de û fan "rûch") fan ''boat'' ("boat") ferskowe nei de poere lange lûden [e:] en [o:] ("ee" en "oo" sa't dy yn it [[Nedersaksysk]] útsprutsen wurde, dus lykas yn "leed" en "boom", mar sûnder dat de klank oan 'e ein by de ee nei in i en by de oo nei in û ta bûcht, lykas yn it [[Frysk]] en it [[Nederlânsk]]). It kin ek wêze dat dy klanken sels ferskowe nei de omkearde twaklanken [je:] (lykas yn "atelier": 'ateljee') en [uo] (lykas yn "fuotten"), sadat ''bay'' en ''boat'' útsprutsen wurde as [bʲe:] ("bjee") en [bʷoːt] ("bûoot"). Op deselde wize ferskoot de útspraak fan 'e twaklank en [oi] ("oi" fan "hoi") fan ''boy'' ("jonge") nei de [[trijeklank]] [uoi] (uoi fan "muoike"): [bʷoy] ("buoi"). Fierders lit men faak de lêste letter út [[wurdein]]ige [[konsontantkluster]]s falle, sadat ''child'' ("bern") útsprutsen wurdt as [ʧa:il] ("tsjaail") ynstee fan [ʧa:ild] ("tsjaaild") en ''wind'' ("wyn") as [wɪn] ("û-in") ynstee fan [wɪnd] ("û-ind").<br/><br/>===Yndia===<br/>[[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|right|180px|EN ([[ISO 639]]-1)]]<br/>Ek yn [[Yndia]], dêr't it [[Yndiaask-Ingelsk]] benammen as [[twadde taal]] sprutsen wurdt, is it Ingelsk telâne komme troch it Britske koloniale ferline. Histoarysk beskôget it Yndiaask-Ingelsk de RP as ideaal, en hoe't dat ideaal ta utering komt yn 'e [[spraak]]produksje fan ûnderskate yndividuën wjerspegelet de [[maatskiplike klasse]]n mank de Ingelsksprekkers fan [[Yndia]]. It Yndiaask-Ingelsk wurdt benammen karakterisearre troch de ynfloed fan it [[Hindy]] en oare [[Yndo-Aryske talen]]. Dêrút komme útspraakpatroanen fuort lykas de [[retrofleksearring]] fan 'e [[foneem|fonemen]] [t] (fan "tosk") en [d] (fan "dêr") ta [ʈ] en [ɖ]; d.w.s. deselde konsonanten mar útsprutsen mei de [[tonge]] nei efteren ta bûgd yn 'e mûle. Tagelyk wurde de Ingelske stimleaze en stimhawwende th [θ] en [ð] dan redusearre ta de [[dintalisearring|dintalen]] [t̪] en [d̪]. Guon Ynjers brûke ek in op stavering basearre útspraak (altyd in riskante saak yn it Ingelsk) troch de [[stille letter|stille]] h yn wurden lykas ''ghost'' ("geast") út te sprekken as in [[aspiraasje|stimhawwende aspiraasje]] ([ɡʱo:st] ynstee fan [ɡǝʊst]), sa't dy yn in protte talen op it [[Yndyske subkontinint]] tige algemien foarkomt.<br/><br/>== Taalkoades ==<br/>De [[ISO 639|ISO 639-taalkoades]] foar it Ingelsk binne "en" en "eng". Om't it [[Wikipedy]]-projekt almeast, lykas wenst op it [[ynternet]], de twaletterige koades brûkt, wurdt de [[Ingelske Wikipedy]] oantsjut mei de koade "[[:en:|en:]]".<br/><br/>== Literatuer ==<br/>* Dykstra, Anne, ''Frysk-Ingelsk Wurdboek / Frisian-English Dictionary, With a Corresponding English-Frisian Word List'' (1192 s.), Ljouwert, 2000 (Afûk/Fryske Akademy), ISBN 9 06 27 35 797. <br/><br/>== Keppelings om utens ==<br/>*en[http://www.ethnologue.com/language/eng Beskriuwing fan it Ingelsk op ''Ethnologue'']<br/>* wurdlisten [http://www.allezhop.de/frysk/en-fs2B.txt Ingelsk-Frysk] en [http://www.allezhop.de/frysk/fs-en2B.txt Frysk-Ingelsk]<br/>YnterWiky<br/><br/>boarnen<br/><br/>[[Kategory:Ingelsk| ]]<br/>[[Kategory:Ingelsen]]<br/>[[Kategory:Westgermaanske talen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Ingelân]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Amerikaanske Famme-eilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Amerikaansk-Samoä]]<br/>[[Kategory:Taal yn Anguilla]]<br/>[[Kategory:Taal yn Antigûa en Barbûda]]<br/>[[Kategory:Taal yn Austraalje]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Bahama's]]<br/>[[Kategory:Taal yn Barbados]]<br/>[[Kategory:Taal yn Belize]]<br/>[[Kategory:Taal yn Bermuda]]<br/>[[Kategory:Taal yn Botswana]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Britske Famme-eilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn it Britsk Antarktysk Territoarium]]<br/>[[Kategory:Taal yn it Britsk Territoarium yn de Yndyske Oseaan]]<br/>[[Kategory:Taal yn Dominika]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Cookeilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn East-Timor]]<br/>[[Kategory:Taal yn Eritreä]]<br/>[[Kategory:Taal yn Etioopje]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Falklâneilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Fanûatû]]<br/>[[Kategory:Taal yn it Fatikaan]]<br/>[[Kategory:Taal yn it Feriene Keninkryk]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Feriene Steaten]]<br/>[[Kategory:Taal yn Fidzjy]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Filipinen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Gambia]]<br/>[[Kategory:Taal yn Gana]]<br/>[[Kategory:Taal yn Gibraltar]]<br/>[[Kategory:Taal yn Grenada]]<br/>[[Kategory:Taal yn Gûam]]<br/>[[Kategory:Taal yn Guernsey]]<br/>[[Kategory:Taal yn Guyana]]<br/>[[Kategory:Taal yn Hongkong]]<br/>[[Kategory:Taal yn Ierlân]]<br/>[[Kategory:Taal yn Yndia]]<br/>[[Kategory:Taal yn Israel]]<br/>[[Kategory:Taal yn Jamaika]]<br/>[[Kategory:Taal yn Jersey]]<br/>[[Kategory:Taal yn Jordaanje]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Kaaimaneilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Kameroen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Kanada]]<br/>[[Kategory:Taal yn Karibysk Nederlân]]<br/>[[Kategory:Taal yn Kenia]]<br/>[[Kategory:Taal yn Kiribaty]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Kokoseilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Kolombia]]<br/>[[Kategory:Taal yn Krysteilân]]<br/>[[Kategory:Taal yn Lesoto]]<br/>[[Kategory:Taal yn Libearia]]<br/>[[Kategory:Taal yn Malawy]]<br/>[[Kategory:Taal yn Maleizje]]<br/>[[Kategory:Taal yn Malta]]<br/>[[Kategory:Taal yn Man]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Marshalleilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Mauritsius]]<br/>[[Kategory:Taal yn Mikroneezje (lân)]]<br/>[[Kategory:Taal yn Montserrat]]<br/>[[Kategory:Taal yn Namybje]]<br/>[[Kategory:Taal yn Naurû]]<br/>[[Kategory:Taal yn Nigearia]]<br/>[[Kategory:Taal yn Nij-Seelân]]<br/>[[Kategory:Taal yn Nikaragûa]]<br/>[[Kategory:Taal yn Niûé]]<br/>[[Kategory:Taal yn Noard-Ierlân]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Noardlike Marianen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Norfolk (eilân)]]<br/>[[Kategory:Taal yn Pakistan]]<br/>[[Kategory:Taal yn Palau]]<br/>[[Kategory:Taal yn Papoea Nij-Guineä]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Pitcairneilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Porto Riko]]<br/>[[Kategory:Taal yn Rûanda]]<br/>[[Kategory:Taal yn Sambia]]<br/>[[Kategory:Taal yn Samoä]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Seysjellen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Sierra Leöane]]<br/>[[Kategory:Taal yn Simbabwe]]<br/>[[Kategory:Taal yn Singapoer]]<br/>[[Kategory:Taal yn Sint-Finsint en de Grenadinen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha]]<br/>[[Kategory:Taal yn Sint-Kits en Nevis]]<br/>[[Kategory:Taal yn Sint-Lusia]]<br/>[[Kategory:Taal yn Sint-Marten]]<br/>[[Kategory:Taal yn Syprus]]<br/>[[Kategory:Taal yn Skotlân]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Salomonseilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Somaalje]]<br/>[[Kategory:Taal yn Sry Lanka]]<br/>[[Kategory:Taal yn Súd-Afrika]]<br/>[[Kategory:Taal yn Súd-Georgje en de Súdlike Sandwicheilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Súd-Sûdan]]<br/>[[Kategory:Taal yn Sûdan]]<br/>[[Kategory:Taal yn Swazylân]]<br/>[[Kategory:Taal yn Tanzania]]<br/>[[Kategory:Taal yn Tokelau]]<br/>[[Kategory:Taal yn Tonga]]<br/>[[Kategory:Taal yn Trinidad en Tobago]]<br/>[[Kategory:Taal yn de Turks- en Kaikoseilannen]]<br/>[[Kategory:Taal yn Tûvalû]]<br/>[[Kategory:Taal yn Uganda]]<br/>[[Kategory:Taal yn Wales]]<br/>
Berjochten brûkt op dizze side:
Berjocht:!! (bewurkje)
Berjocht:Apart (bewurkje)
Berjocht:Aut (bewurkje)
Berjocht:Boarnen (bewurkje)
Berjocht:Color box (bewurkje)
Berjocht:Commonscat (bewurkje)
Berjocht:En (bewurkje)
Berjocht:Kolommen2 (bewurkje)
Berjocht:Kolommen3 (bewurkje)
Berjocht:Leginda (bewurkje)
Berjocht:Taalwerjefte (bewurkje)
Berjocht:Universele ynfoboks taal (besjoch de boarne) (befeilige)
Berjocht:Ynfoboks generyk (besjoch de boarne) (befeilige)
Berjocht:Ynfoboks/breedte (bewurkje)
Berjocht:YnterWiky (bewurkje)
Werom nei "Ingelsk".
Untfongen fan "https://fy.wikipedia.org/wiki/Ingelsk"
Navigaasjemenu

(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgBackendResponseTime":157,"wgHostname":"mw1258"););
This page is only for reference, If you need detailed information, please check here
搜尋此網誌

Dgdrxrt

Besjoch de boarne foar Ingelsk Navigaasjemenu-revi-revi

Besjoch de boarne foar Ingelsk

Navigaasjemenu

Persoanlike ynstellingen

Nammeromten

Farianten

Werjeften

Mear

Sykje

Navigaasje

Helpmiddels

Yn oare talen

Popular posts from this blog

Barbados Ynhâld Skiednis | Geografy | Demografy | Navigaasjemenu
