Spaansk Ynhâld Skiednis | Taalgebiet | Sibskip | Taalkoades | Boarnen, noaten en referinsjes NavigaasjemenuStatista. Stân 2014SPANISH: a language of Spainrealinstitutoelcano.orgafapredesa.orgEthnologue, 2013www.fundacionblu.org/noticias.htmterra.es: „La presencia del español en la Comunidad Europea y la expansión en Asia, retos inmediatos del Instituto Cervantes“
SpaanskRomaanske talenSpanjertsTaal yn SpanjeTaal yn AndorraTaal yn ArgentynjeTaal yn BoliviaTaal yn de Dominikaanske RepublykTaal yn EkwadorTaal yn Ekwatoriaal-GuineeTaal yn El SalvadorTaal yn it FatikaanTaal yn FenezuëlaTaal yn de Feriene SteatenTaal yn GûatemalaTaal yn HondoerasTaal yn de Kanaryske EilannenTaal yn KolombiaTaal yn Kosta RikaTaal yn KubaTaal yn MeksikoTaal yn NikaragûaTaal yn de Noardlike MarianenTaal yn ParaguayTaal yn Peaske-eilânTaal yn Porto RikoTaal yn OerûguayTaal yn PanamaTaal yn PerûTaal yn SilyTaal yn de Westlike Sahara
Romaanske taalSpanjeSúd-Amearikaanske lannenFeriene NaasjesMeksikoFeriene Steaten fan AmearikaFulgêr LatynskRomeinenKeltiberyskBaskyskFisigoatyskLatynsknamfallenPortegeeskKatalaanskGalisyskMosarabysk9e iuwCantar de Mio Cid12e iuwwurdboek1492Kristoffel KolumbusJoadenSefardysk17e iuw1713ToledoNoard-Amearika20e iuwKubaMeksikoPorto RikoFeriene SteatenFeriene SteatenSpanjeKolombiaNij MeksikoKalifornjeBelizeMarokkoWestlike SaharaTrinidad en TobagoMandarynBrazyljePortugeeskUruguayPortuñoldialektkontinuumHindyEuropeeske UnyAfrikaanske UnyFeriene NaasjesRomaanske taalWest-Yberyske taalkloftPortugeeskRomaanske talenFrânskItaljaanskRoemeenskes:
Spaansk
Jump to navigation
Jump to search
Spaansk | ||
algemien | ||
| eigen namme | español, castellano | |
| lânseigen yn | Spanje, Argentynje, Bolivia, Dominikaanske Republyk, Ekwador, El Salvador, Ekwatoriaal-Guinee, Fenezuela, Gûatemala, Hondueras, Kolombia, Kosta Rika, Kuba, Meksiko, Nikaragua, Panama, Paraguay, Perû, Sily en Urûguay. | |
| tal sprekkers | 400 - 500 miljoen | |
| skrift | it Latynske alfabet | |
taalbesibskip | ||
| taalfamylje | Yndo-Jeropeesk
| |
| dialekten | ? | |
taalstatus | ||
| offisjele status | Spanje, Argentynje, Bolivia, Dominikaanske Republyk, Ekwador, El Salvador, Ekwatoriaal-Guinee, Fenezuela, Gûatemala, Hondueras, Kolombia, Kosta Rika, Kuba, Meksiko, Nikaragua, Panama, Paraguay, Perû, Sily en Urûguay. Ek Jeropeeske Uny, Feriene Naasjes en de Feriene Steaten. | |
taalkoades | ||
| ISO 639-1 | es | |
| ISO 639-2 | spa | |
| ISO 639-3 | spa | |
Spaansk (Spaansk: español) of Kastiliäansk (castellano) is in Romaanske taal en is ien fan de meast sprutsen talen op 'e wrâld. Hjoed de dei is it Spaansk de offisjele taal fan Spanje, de measte Súd-Amearikaanske lannen en ekwatoriaal Guinee. Spaansk is ek ien fan de seis offisjele talen fan de Feriene Naasjes.
Meksiko is it grutste Spaansktalige lân en it is de grutste twadde taal yn 'e Feriene Steaten fan Amearika.
Ynhâld
1 Skiednis
1.1 Utwreiding
2 Taalgebiet
3 Sibskip
4 Taalkoades
5 Boarnen, noaten en referinsjes
Skiednis |
It Spaansk is ûntstean út it Fulgêr Latynsk, de taal fan de Romeinen, dy't it Yberyske skiereilân sa'n 700 jier ûnder har regear hiene. Under ynfloed fan it Keltiberysk, Baskysk, Fisigoatysk en letter troch de Moaren it Arabysk, hat de taal him út it Latynsk wei ûntjûn. Der binne grutte ferskillen lykas by it weifallen fan de Latynske namfallen, sêftere bylûden (vita nei vida) en it diftongearjen fan koarte lûden ("terra nei tierra).
In side fan Cantar de Mio Cid, yn it midsiuwske Spaansk.
It politike bewâld op it Ibearyske skiereilân en ferskillende substraten hawwe laat ta it ûntstean fan besibbe talen lykas it Portegeesk, it Katalaansk en it Galisysk dy't se hjoed de dei jit prate, en it Mosarabysk, in taal oan it Spaansk besibbe en dat sprutsen waard troch Spaanske Kristenen dy't yn Islamityske kriten libben. De earste Spaanske teksten komme út 'e 9e iuw. It Cantar de Mio Cid, fan de 12e iuw, is ien fan de âldste lange teksten yn it Spaansk.
It earste wurdboek waard skreaun yn 1492, it jier dat Kristoffel Kolumbus Amearika ûntduts, wie it útein setten fan it Spaansk as wrâldtaal. Sûnt dy tiid binne der twa ûntjouwingen fan wurdskat en útspraak, dy fan Súd-Amearika is wat oars as dy fan Spanje. Yn dat jier waarden ek de Joaden út Spanje wei reage, sadat it Joadske Spaansk, ek bekend as Sefardysk, him as tredde fariant op it aljemint brocht.
Yn de 17e iuw hie de taal in stikmannich klankferskowings dy't foar it meastepart net fan tapassing binne op it Súd-Amearikaanske Spaansk en it Sefardysk. Dêrfandhinne stiet it Súd-Amearikaanske Spaansk tichter by it Spaansk fan 1492 as dat fan no. Yn 1713 waard de Real Academia Española stifte, dêr't se binnen Spanje in taalienheid mei besochten te krijen. De grûnslach fan de hjoeddeiske standerttaal is in dialekt út 'e kriten fan Toledo.
Utwreiding |
Yn Noard-Amearika woeks it Spaansk sûnt de twadde helte fan de 20e iuw. In protte flechtelingen fan Kuba en Meksiko, en fan Porto Riko dat by de Feriene Steaten heart, hawwe har nei wenjen set yn 'e súdlike steaten fan de Feriene Steaten. Yn 'e Feriene Steaten hat it Spaansk yn guon fan de steaten ek politike erkenning.
Taalgebiet |
Spaansktalige lannen en regio's
Spaansk wurdt op it stuit (2015) troch sa'n 330-399 miljoen minsken as memmetaal praat en is dêrmei nei it Ingelsk de 'twadgrutste wrâldtaal'.[1][2][3] De measte Spaansktaligen wenje yn Súd- en Midden-Amearika en yn Spanje. De Feriene Steaten hat 45 miljoen Spaansktaligen en dêrmei mear Spaanskpraters as Spanje en Kolombia. Nei Meksiko hat de Feriene Steaten wrâldwiid alsa it heechste oanpart Spaansktaligen. Hoewol't it Spaansk yn net ien Amerikaanske dielsteat ta amtstaal ferheve is, leit it oanpart Spaansktaligen yn dielsteat as Nij Meksiko en Kalifornje boppe de 30%. Oare lannen mei in protte Spaansktaligen binne Belize (> 40 % yn 't jier 2000)[4], Marokko (21,6 % yn 't jier 2005)[5], Westlike Sahara en Trinidad en Tobago. Neffens in stúdzje út 2015 fan Ethnologue is it Spaansk mei 399 memmetaalsprekkers nei it Mandaryn de twadgrutste taal fan de wrâld.[6] Yn Brazylje wurdt Spaanske fanwegen de lytse taalôfstân ta it Portugeesk goed begrepen, sels wannear't de measte Brazyljanen de taal sels net prate. In prote Brazyljanen, foaral yn it grinsgebiet tusken Uruguay en Brazylje, kinne Spaansktaligen ridlik ienfâldich begripe troch it gebrûk fan it Portugeesk-Spaanske mingtaaltsje Portuñol. Yn Portugal is sa'n selde sitewaasje mei in dialektkontinuum.
Ynklusyf de twadde taalsprekkers leit it sprekkerstal (2014) tusken de 450 [7] en 500 miljoen.[8][9] Dêrtroch nimt it Spaansk nei it Ingelsk, Mandaryn en Hindy it fjirde plak fan meast sprutsen talen op 'e wrâld yn. Nei it Ingelsk is Spaansk de meast learde frjemde taal. As supranasjonale amts- en/of wurktaal spilet it Spaansk in rol yn de Europeeske Uny, Afrikaanske Uny, yn de Organisaasje fan Amerikaanske Steaten, yn de mienskip fan Latynamerikaanske en Karibyske steaten en Feriene Naasjes.
Sibskip |
It Spaansk is in Romaanske taal, dêr't de West-Yberyske taalkloft by heart. Dat binne benammen talen dy't op it Yberyske skiereilân praat wurde. Dy talen binne aardich te ferstean foar mekoar. It Portugeesk en it Spaansk hawwe wat grammatika en wurdskat in grut tal oerienkomsten. Der wurdt ek wol rûze dat dy talen foar 89% deselde wurdskat hat.
It Spaansk is ek besibbe oan Romaanske talen lykas it Frânsk, Italjaansk, Roemeensk en in stikmannich lytse talen.
Taalkoades |
De ISO 639 taalkoades foar it Spaansk binne "es" en "spa". Om't it Wikipedia-projekt meast, lykas winske op it ynternet, de twaletterige koades brûkt, wurdt de Spaanske Wikipedy oantsjut mei de koade "es:".
 | Dizze taal hat syn eigen Wikipedy. Sjoch de Spaanske ferzje. |
Boarnen, noaten en referinsjes
Boarnen, noaten en/as referinsjes: |
|
Kategoryen:
- Spaansk
- Romaanske talen
- Spanjerts
- Taal yn Spanje
- Taal yn Andorra
- Taal yn Argentynje
- Taal yn Bolivia
- Taal yn de Dominikaanske Republyk
- Taal yn Ekwador
- Taal yn Ekwatoriaal-Guinee
- Taal yn El Salvador
- Taal yn it Fatikaan
- Taal yn Fenezuëla
- Taal yn de Feriene Steaten
- Taal yn Gûatemala
- Taal yn Hondoeras
- Taal yn de Kanaryske Eilannen
- Taal yn Kolombia
- Taal yn Kosta Rika
- Taal yn Kuba
- Taal yn Meksiko
- Taal yn Nikaragûa
- Taal yn de Noardlike Marianen
- Taal yn Paraguay
- Taal yn Peaske-eilân
- Taal yn Porto Riko
- Taal yn Oerûguay
- Taal yn Panama
- Taal yn Perû
- Taal yn Sily
- Taal yn de Westlike Sahara
(window.RLQ=window.RLQ||[]).push(function()mw.config.set("wgPageParseReport":"limitreport":"cputime":"0.104","walltime":"0.126","ppvisitednodes":"value":971,"limit":1000000,"ppgeneratednodes":"value":0,"limit":1500000,"postexpandincludesize":"value":11397,"limit":2097152,"templateargumentsize":"value":5181,"limit":2097152,"expansiondepth":"value":8,"limit":40,"expensivefunctioncount":"value":0,"limit":500,"unstrip-depth":"value":0,"limit":20,"unstrip-size":"value":4303,"limit":5000000,"entityaccesscount":"value":0,"limit":400,"timingprofile":["100.00% 81.294 1 -total"," 58.37% 47.453 1 Berjocht:Taaltabel"," 54.79% 44.540 1 Berjocht:Universele_ynfoboks_taal"," 50.29% 40.879 1 Berjocht:Ynfoboks_generyk"," 8.30% 6.744 1 Berjocht:Boarnen"," 3.73% 3.029 1 Berjocht:YnterWiky"," 3.04% 2.468 10 Berjocht:!!"," 2.85% 2.317 1 Berjocht:Ynfoboks/breedte"],"cachereport":"origin":"mw1295","timestamp":"20190418145838","ttl":2592000,"transientcontent":false);mw.config.set("wgBackendResponseTime":130,"wgHostname":"mw1249"););
